• میثم یوسفی | منتقد موسیقی

موسیقی ما - در تاریخ ایران همیشه برهه هایی بوده که یک اتفاق سیاسی-اجتماعی، مستقیما تاثیر عمیقی روی فرهنگ جامعه گذاشته است. در تاریخ معاصر ایران مشروطه، ملی شدن صنعت نفت، کودتای 28 مرداد، انقلاب اسلامی و جنگ هشت ساله، همه سرآغاز اتفاقات مختلف فرهنگی یا اتمام و تغییر ذائقه های متفاوت فرهنگی را با خود به همراه داشته اند. این سرفصل های فرهنگی زمینه های مختلفی را شامل می شوند؛ ادبیات، سینما، موسیقی، تئاتر... و حتي مداحی ... و عزاداری. در جامعه ی مذهبی و عمدتا شیعه ی ایران، عزاداری امام حسین (ع) و مداحی برای عزای عاشورا یک سرفصل فرهنگی-اجتماعی ست. در این یادداشت بنا ندارم نگاه تاریخی به مداحی و عزاداری داشته باشم، اما تاثیرات متقابل مداحی و موسیقی در سالهای اخیر اتفاق مهمی بوده که قابل بررسی ست. با اتمام جنگ ایران و عراق، خیلی از چیزها تغییر کرد. آهنگران و کویتی پور دیگر بنا نبود حماسه سرای جبهه ها باشند و به طبع به سمت مداحی متمایل شدند. اما علایق قدیمی کویتی پور به موسیقی که بارها در مصاحبه هایش از آن یاد کرده ناخودآگاه او را به سمتی کشید که اولین آلبوم های مداحی و موسیقی پاپ غریبانه ی او شد. وقتی موسیقی با اشعار حماسی همراه شد دیگر قرار نبود فقط به سر و سینه ات بزنی. می توانستی در اتومبیل شخصی ات بنشینی و با چیزی مثل غریبانه حزن و اندوهت را همراهت داشته باشی.

البته که اگر جامعه به این مرثیه سرایی های مدرن نیاز نداشت اتفاق نمی افتاد و با استقبال مواجه نمی شد. تاثیری که موسیقی روی مداحی معاصر گذاشته هم کم تاثیر نیست. بسیاری از مداحی ها روی ملودی های معروف خوانندگان پاپ بوده، از شادمهر و حمید عسگری گرفته تا خوانندگان قدیمی تر، ترانه های معروفشان را در ورسیون مداحی هم می توانند بشنوند. البته اولین و معرویف ترین خواننده ای که از لحن و تم و ملودی مداحی در آثارش به خوبی استفاده کرد، همان خواننده ای است که در نظرسنجی ماندگارترین ترانه های ایرانی در یکی از شبکه های ماهواره ای، اول شد.

اما مهم ترین تاثیری که مداحی روی موسیقی و جامعه ی ما گذاشته، استفاده ی فراوان و حتا سوءاستفاده ی خواننده ها از ملودی ها، تحریرها و فرم خواندن نوحه ها بوده است. رضا صادقی، محسن یگانه، بنیامین بهادری، احسان خواجه امیری، علی لهراسبی، مازیار فلاحی، حمید عسگری، محمد اصفهانی، علی عبدالمالکی، علی اصحابی، مجید خراطها، مرتضی پاشایی و ... معروف ترین خواننده هایی هستند که هرکدام به نحوی و کم و بیش از تم مداحی ها در کارهایشان استفاده کردند. البته که بنیامین و رضا صادقی پیش از خوانندگی به مداحی می پرداختند و بعد از آن هم بارها ارادتشان به مداحی را ثابت کردند. باز دمشان گرم که تکلیفشان با خودشان مشخص است. ادامه این اسامی خواننده های غیر مطرح فراوانی ست که با سوءاستفاده هایی سخیف فقط یک تم و ملودی زیبا را که می توانست بهانه ی خوبی برای عزاداری باشد، با ترانه ی مبتدیانه‌ عاشقانه ای، تبدیل به زباله کردند.