گفتاری از هوشنگ جاوید دربارهٔ موسیقی مذهبی
موسیقی مذهبی ما رو به افول است
[ هوشنگ جاوید - پژوهشگر موسیقی ]
متاسفانه علیرغم ادعاهایی که میشود، موسیقی مذهبی هیچگاه در ایران تعریفِ درستی پیدا نکرده است. در واقع دستگاههای فرهنگی، در این باره اهمال زیادی کردهاند و در این میان اگر کاری انجام شده است، توسط پژوهشگرانی بوده که تلاش کردهاند تا مساله را روشن کنند و بخش آموزش عالی، میراث فرهنگی و وزارت ارشاد را وادار کنند تا به تعریفی درست از موسیقی مذهبی فکر کنند.
این در حالی است که برخلاف آنچه تصور میشود، موسیقی مذهبی در غرب تعریف شده است و به اندازهای این مساله روشن است که این نوع موسیقی ادوات خاص خود را داشته و ارکستر نیز چینش مشخصی دارد؛ اما در کشور ما هر کس به نوبهٔ خودش سوگنامه مینویسد و سوگ- ترانهها نیز بر اساس ذهن افراد شکل میگیرد و قاعدهمندی ویژهای در این زمینه وجود ندارد. این در حالی است که در سنت موسیقی ما، موسیقی مذهبی نقش مهمی دارد، برای مثال ستایش خداوند حمدیه خوانی است، ستایش پیامبر نعتخوانی و ستایش ائمه مناقبخوانی و این خود به شاخههای دیگری تقسیم میشود؛ اما متاسفانه به این چیزها توجه نشده است و همانطور که گفتم ما پژوهشگران بنا به ذوق خودمان این کار را انجام دادیم و بر اساس دانشتههای خودمان آنها را معرفی کردهایم.
این تلاشهای پراکنده به نتیجهای نخواهد رسید تا آنهایی که مسوؤل هستند، خود این امور را در دست بگیرند، موسیقی مذهبی باید جدیتر گرفته شود؛ نه اینکه تنها رسانه بر اساس نیازی که دارد، کارهایی سفارش دهد یا از کارهایی که انجام شده است استفاده کند. این استفاده از رسانه از موسیقیهای تولید شده در سلیقهٔ شخصی مخاطب تاثیرگذاری میکند که خودش افت دیگری است؛ چون ترکیب ادوات موسیقی کار مناسبی برای موسیقی مذهبی است. این روزها سازهای غربی و الکترونیک برای ساخت سوگ- ترانهها بسیار مطلوب شدهاند، در حالی که من این موضوع را متوجه نمیشوم که چه کسی به این نتیجه رسیده است که ذات موسیقی ایرانی نمیتواند پاسخگوی موضوعیت حال مذهبی باشد؟ این سوالی است که تا به حال کسی به آن پاسخی نداده است. همه به سمت کار نازل و ساده میروند و از ابزارهای الکترونیک استفاده میکنند؛ اما هیچ کس نمیگوید که این ترکیب از کجا رسیده و با چه استدلالی تا این اندازه خوش آمده است و قرار است به چه شکلی صفات و سیرهٔ ائمه از این راه تعریف شود. اینها مشکلاتی است که کسی پاسخی به آنها نداده است و همه هم سعی میکنند تا از منظر خودشان آن را مشاهده کنند و تنها به تولید آثاری میپردازند که از منظر عمومی خوش بیاید و این در حالی است که ذات موسیقی مذهبی بیشتر آوازی است تا سازی و از آن طرف اگر از موسیقی سازی استفاده میشود، باید با اندیشهٔ درست این اتفاق رخ دهد. در شرق و غرب و میانهٔ ایران، در زمان عزا، سنج و دمام میشنوید و این مساله نشان میدهد که روی این موضوع فکر شده است. آنها از این سازها استفاده میکنند تا انگیزهای برای مردم ایجاد کنند که امروز روز عزاست. امروز کار سلیقهای و ذهنی در زمینهٔ موسیقی مذهبی رخ میدهد و به همین خاطر است که این افول و زوال به وجود آمده و استقبال خوبی از این آثار نشده است. من برنامههایی در این زمینه انجام دادم اما به جای اینکه پژوهشگر را حمایت کنند، همواره مشکلاتی سر راه او ایجاد میکنند.
منبع:
اختصاصي سایت موسيقي ما
تاریخ انتشار : دوشنبه 7 تیر 1395 - 12:41
افزودن یک دیدگاه جدید