موسیقی ما - امسال یازدهمین دورهٔ جشنوارهٔ «چهارراه فرهنگ» ورشو از سی‌ام شهریور تا پنجم مهرماه (۲۱ - ۲۷ سپتامبر) در شهر ورشو پایتخت لهستان و با حضور گروه‌های مختلف موسیقی ملل از کشورهای مختلف جهان از جمله کیهان کلهر و علیرضا قربانی از ایران برگزار خواهد شد.

جشنوارهٔ «چهارراه فرهنگ» ورشو، که کار خود را از ۲۰۰۵ آغاز کرده، محل عرضه‌ای برای فرهنگ‌ها و موسیقی ملل مختلف جهان است و در این عرصه یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های این نوع فستیوال‌ها در اروپای شرقی به حساب می‌آید. این جشنواره در طول ۱۰ سالی که از حیاتش می‌گذرد توانسته جای خود را در فضای چندفرهنگی شهر ورشو باز کند و با کسب شخصیت و اعتبار، مخاطبان خاص خود را بیابد. در طول این مدت بیش از ۱۹۰ موسیقی‌دان و گروه موسیقی از بیش از ۶۰ کشور جهان با اجرای آثار خود در این جشنواره حضور داشتند.

هدف اصلی این جشنواره به گفتهٔ برگزارکنندگان آن آشنایی شهروندان و بازدیدکنندگان شهر ورشو با تنوع فرهنگی جهان امروز است. آن‌ها سعی دارند با حساسیت و احترام به تنوع فرهنگ‌ها و هنرهای بومی پذیرای آن‌ها باشند. در کنار اجراهای متنوع این جشنواره فعالیت‌هایی جانبی همچون کارگاه‌های آموزشی، نمایش فیلم‌های مستند، نمایشگاه، و برنامه‌هایی ویژهٔ کودکان نیز وجود دارد. همچنین پروژهٔ «صدای لهستان» نیز، که مجموعه‌ای از اجراهای موسیقی فولک کشور لهستان است، از ۲۰۱۳ به برنامه‌های این جشنواره افزوده شده است.

روز اول این جشنواره با نام «باغ ایرانی» با دونوازی کیهان کلهر و علی بهرامی‌فرد و سپس اجرای علیرضا قربانی آغاز خواهد شد. کیهان کلهر که امروزه مهم‌ترین سفیر موسیقی ایران درجهان شناخته می‌شود، در سال ۱۳۸۹ آلبومی به نام «تن‌ها نخواهم ماند» به‌همراه علی بهرامی‌فرد ضبط کرد که در سال ۱۳۹۱ منتشر شد. این آلبوم بداهه‌نوازی شاه‌کمان و سنتور بم یا سنتور باس است که نمونه‌های جدیدی از سازهای کمانچه و سنتور است که در ساخت آن‌ها برای تولید صدایی متفاوت نوآوری‌هایی همچون افروزدن سیم‌های اضافه و واخوان و تغییر اندازه بدنهٔ ساز‌ها و تغییر دامنهٔ صوتی صورت گرفته است. کلهر این آلبوم را گردش‌هایی در آواز اصفهان و آواز افشاری توصیف کرده است. علیرضا قربانی دیگر هنرمند ایرانی و خواننده موسیقی سنتی که سال‌ها تک‌خوان ارکس‌تر ملی ایران بود در این جشنواره در قالب یک کوارتت حضور خواهد داشت و به‌خواندن تصنیف و ساز و آواز سنتی خواهد پرداخت. در این برنامه سامان صمیمی نوازندهٔ کمانچه، میلاد محمدی نوازندهٔ تار و حسین ذهابی نوازندهٔ سازهای کوبه‌ای او را همراهی خواهند کرد.

روز دوم این جشنواره که هر روز آن نام خاصی دارد، «اروپای به‌هم‌پیوسته» نام دارد که مختص کشورهای اروپای شرقی است. گروه هولیای‌هُرود (Hulyaihorod) از کشور اوکراین موسیقی فولک منطقهٔ دنیپر میانی شامل شهرهای چرکاسی، پُلتاوا و کیرووهراد را اجرا می‌کند. دنیپر رودی است که از روسیه شروع می‌شود و به اکراین و بلاروس می‌رسد. از کشور بلاروس گروه تریوی اتنیک ترویستا (Ethno-Trio Troista) و ناستا نیاکراساوا (Nasta Niakrasava) خوانندهٔ آوازهای فولک منطقهٔ پولسیا در اروپای شرقی حضور دارند. از کشور لهستان پروژهٔ R. U. T. A به سرپرستی ماچی‌یِک شایکوفسکی از گروه وارساو ویلیج بند اجرا خواهد داشت. این پروژه اجرای ترانه‌های اعتراضی کشاورزان علیه سیستم فئودالی است. در این گروه خواننده و نوازنده‌های از گروه‌های مختلف فولک، پاپ و راک لهستانی با سازهای فولک آکوستیک حضور دارند. در پایان گروه مشهور ارکس‌تر کوچانی (Kočani Orkestar) از کشور مقدونیه روی صحنه خواهد رفت. این گروه یکی از مطرح‌ترین گروه‌های موسیقی بالکان است که با صدای پرقدرت طبل‌ها، سازهای بادی برنجی ریتمیک و تکنوازی‌های سوزناک ترانه‌های کولی‌های رومان را اجرا می‌کنند. این ترانه‌ها که تحت تأثیر موسیقی کولی‌های بالکان، ترکیه و بلغارستان است در ریتم ۸/۷ اجرا می‌شوند. معروف‌ترین ترانهٔ آن‌ها شیکی شیکی بابا توسط گروه‌های زیادی همچون بیروت اجرا شده است.

روز سوم مختص پروژهٔ «صدای لهستان» است. هدف این بخش معرفی موسیقی فولک لهستان به جهانیان است. هفت گروه موسیقی از انواع سبک‌های موسیقی فولک انتخاب شده‌اند تا در این روز در مقابل مهمانان ویژهٔ این بخش که شامل برگزارکنندگان فستیوال‌ها، ناشران موسیقی، مدیران اجرایی و شخصیت‌های فرهنگی بین‌المللی هستند و همچنین سایر مخاطبین وی‌ترین موسیقی فولک و سنتی لهستان باشند. این بخش برای این جشنواره از اهمیت خاصی برخوردار است. اجراهای این بخش همگی به صورت رایگان است و در کنار آن ورکشاپ‌ها و کنفرانس‌هایی نیز پیرامون موسیقی فولک لهستان برگزار خواهد شد. فهرست نهایی گروه‌های اجراکننده در این بخش توسط کایا (Kayah)، خوانندهٔ سر‌شناس فولک لهستانی بسته شده که آخرین آلبومش به نام ارکس‌تر ترانس‌اورینتال (Transoriental Orchestra) با استفاده از عناصر موسیقی فولک یهودی، اسلاو، بالکان، ایرانی و عربی ساخته شده است.

روز چهارم «آوانگارد و سنتی» نام دارد که در آن کوارتت کارخانهٔ گومونگو (Geomungo Factory) از کشور کرهٔ جنوبی اجرا خواهد داشت. این گروه در سال ۲۰۰۷ توسط چهار دانشجو در سئول تشکیل شد. گومونگو نوعی ساز سنتی کره‌ای از خانوادهٔ سنتور یا قانون است که بیش از هزار سال قدمت دارد. کوارتت کارخانهٔ گومونگو، همان‌طور که می‌توان از نامش حدس زد، برخوردی آوانگارد با این ساز باستانی دارد که در کشور همسایه‌اش، کره شمالی ممنوع است. اعضای این گروه تلاش می‌کنند صداهای جدید و متفاوت این ساز را کشف و تجربه کنند. آن‌ها برای نواختن این ساز از تکنیک‌های جدیدی همچون نواختن با آرشه، مضراب کوبه‌ای و همچنین از نمونهٔ الکتریک آن به‌همراه افکت‌های الکترونیکی صوتی استفاده می‌کنند.

در روز پنجم که «تصوف و ریشه‌ها» نامیده شده گروه‌هایی از تاجیکستان و پاکستان حضور دارند. از تاجیکستان آنسامبل بدخشان ترانه‌های اصیل سرزمین کوه‌های بلند و رودهای خروشان بدخشان را که در نیمهٔ شرقی تاجیکستان و شمال شرق افغانستان واقع است و ریشه در فرهنگ روستایی این منطقه دارد روایت می‌کنند. آن‌ها همچنین از اشعار شاعرانی چون مولانا و حافظ نیز استفاده می‌کنند. دیگر می‌ه‌مان این جشنواره سائین ظهور، صوفی، شاعر و خوانندهٔ ۷۸ سالهٔ پاکستانی است. او پس از سال‌های بسیار آواز خواندن در درگاه‌های صوفیان در سال ۲۰۰۶ آلبومی به نام آواز‌ها منتشر کرد که برندهٔ بهترین صدای سال جایزهٔ موسیقی ملل بی‌بی‌سی شد. موسیقی او به سنت خنیاگران سالک و دوره‌گرد تعلق دارد. او ساز تک‌سیم اکتارا که در هند و پاکستان رایج است می‌نوازد و معمولاً ساز ضربی دولاک، ارغنون و نی بانسوری او را همراهی می‌کند.

 «رازهای آیین‌ها» ششمین روز جشنوارهٔ چهارراه فرهنگ‌هاست که در آن گروه باراجی (Baraji) از کرهٔ جنوبی روی صحنه خواهد رفت و نمایشی مرموز، الهام گرفته شده از فرهنگ شمنی باستانی کره را اجرا خواهد کرد که مراسمی آیینی برای تطهیر روح مردگان پیش از تدفین است. این نمایش با اجرای موسیقی با سازهای کوبه‌ای و زهی سنتی کره‌ای و خواندن اوراد و اذکار همراه است. گروه بعدی این روز سئون کوتی و ایجیپت ۸۰ (Seun Kuti & Egypt ۸۰) از نیجریه است. سئون پسر کوچک فلا کوتی خواننده، نوازنده، فعال سیاسی، پایه‌گذار سبک افروبیت و شخصیت اسطوره‌ای کشور نیجریه است. سئونِ ۳۲ ساله از سن ۹ سالگی در گروه ایجیپت ۸۰ به نوازندگی پرداخت و پس از مرگ فلا کوتی در سال ۱۹۹۷ جای پدر را به‌عنوان سرپرست گروه، خواننده و نوازندهٔ ساکسفون گرفت. او به‌نوبهٔ خود عناصری امروزی‌تر به موسیقی افروبیت کلاسیک افزود. موسیقی افروبیت برپایهٔ ریتم‌های بومی غرب آفریقا و الهام گرفته شده از کارکرد موسیقی در مراسم آیینی آفریقایی است. به طور کلی این موسیقی تلفیقی است از موسیقی سنتی ریتمیک قوم یُروبا و همچنین موسیقی های‌لایف کشور غنا با موسیقی جَز و فانک دهه‌ی ۶۰ میلادی. فلا کوتی اعتقاد داشت موسیقی باید در روندی آیینی روی صحنه شکل بگیرد وسپس برای ضبط به استودیو برود، به‌همین دلیل در کنسرت‌هایش همیشه موسیقی نو و شنیده نشده‌ای اجرا می‌کرد.

آخرین روز این جشنواره «شمن‌ها و خنیاگران دوره‌گرد» نام دارد. گروه کوبه‌ای نورِئوم ماچی (Noreum Machi) از کرهٔ جنوبی که در سال ۱۹۹۳ تاسیس شده به منظور کشف دوبارهٔ موسیقی سنتی کره اجرای اصیلی شامل سؤال و جواب سازهای کوبه‌ی، آوازهای شمنی و رقص‌های آکروباتیک خواهد داشت. مهارت بالا و زمان‌بندی دقیق در نواختن کوبه‌ای‌ها از خصوصیات آن‌ها است. موسیقی آن‌ها اجرای صحنه‌ای امروزیِ آیین‌های باستانی کشاورزی است که ریشه در شمنیسم دارد. آخرین گروه مه‌مان این جشنواره نورا می‌نت سیمالی (Noura Mint Seymali) به همراه گروهش از کشور آفریقایی موریتانی است. نورا به یکی از قدیمی‌ترین خانواده‌های خنیاگر اقوام مور (ساکنین مسلمان مغرب، سیسیل و مالتا در قرون وسطی با ریشهٔ عرب) تعلق دارد که قصه‌گو، مطرب و شاعر بوده‌اند. پدر او سیمالی اولد احمد از شناخته‌شده‌ترین موسیقی‌دانان و محققین موریتانی است. نورا آوازخوانی را از کودکی در خانواده آموخت و نوازندگی ساز آردین، نوعی چنگ ۹ سیم آفریقایی را از مادربزرگش آموخت. آوازهای سنتی مور‌ها و ساز آردین به همراه ملودی‌های روان‌گردان گیتار الکتریک که توسط همسرش نواخته می‌شود و درامز و بیس ترکیبی ناب و امروزی از این موسیقی سنتی آفریقایی ارائه می‌کند که بی‌شباهت به بلوز بیابانی مالی نیست.