موسیقی ما - بهمن بابازاده: عليرضا عصار هميشه محتاط حرف مي زند و هيچوقت نمي تواني از او جمله اي، كلمه اي يا حتي نقل قولي جنجالي بيرون بكشي. در همه دوران كاري اش هم همين طور بوده. در همه 14 سال حضورش در عرصه اول موسيقي كشور. اهميتي هم ندارد كه او آخرين بار 5 سال پيش آلبوم داده و دوري اش از بازار كمي بيشتر از حد معمول به نظر مي آيد.

عصار رو به روي ما نشست و حرف هايش را با آرامش و نهايت خونسردي زد. حرف هايش بدون كوچكترين جرح و تعديلي رو به روي شماست.

•  فاصله و دوری پنج ساله‌تان از مخاطبان زیاد نیست؟ شما در همه این مدت طولانی، تنها کنسرت‌های سالانه داشتید و تمام.

حق باشماست؛ هر هنرمندی با چنین فاصله زیادی مواجه شود، قطعا در معرض خطر قرار می‌گیرد. این مختص من و کلا موسیقی ما نیست و در هر جای دنیا اگر این اتفاق بیفتد، باعث لطمه خوردن به هر هنرمندی می‌شود. موسیقی و کلا هنر در حال پیشرفت است و متظر کسی هم نمی‌ماند. آدم‌های جدید و سبک‌های جدید در طول سال‌ها وارد معرکه می‌شوند. علی الخصوص ما که کانال‌های ارتباطی مان با مخاطبانمان خیلی خیلی محدود است و تنها به انتشار آلبوم منتهی می‌شود. اما در کل، بخشی از این دوری ۵ ساله ناخواسته بود و بخشی هم شاید دل بخواه. بعد از «نهان مکن» من حدود یک سال و نیم در حال استراحت و فکر بودم که می‌خواهم چه مسیری را در ادامه راه هنری‌ام طی کنم. ولی واقعا اصلا این طور نبود که من مثلا به یک دلیل مشخص آلبوم ندادم. دلایل مختلف با درصدهای اهمیت مختلف باعث شدند که این دوری ۵ ساله بوجود بیایند.

• ولی با این حال باز هم مخاطبانتان ریزش نکردند. از میزان فروش این آلبوم که بگذریم، مثلا همیشه و در همه این سال‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن بلیت‌های کنسرت شما به فروش می‌رفت. دلیل‌اش چیست؟ از ریزش مخاطب نمی‌ترسیدید یا اطمینان داشتید؟

جواب من به این سوال شاید از بیرون خیلی کلیشه‌ای به نظر برسد ولی واقعا حقیقتی است که من به شخصه به آن اعتقاد دارم و بار‌ها هم روی استیج در مورداش صحبت کرده‌ام. من همیشه این جمله را در همه کنسرت‌هایم گفته‌ام که به جنس مخاطبان‌ام همیشه افتخار کرده‌ام و می‌کنم. این حرف و صحبت یک بحث کیفی است نه کمی. من از چهارده سال پیش وارد این عرصه شده‌ام و می‌خوانم. مسیر طولانی‌ای است این ۱۴ سال. سال ۸۷ (بعداز آن همه مدت سکوت) وقتی قرار شد کنسرت داشته باشیم، بی‌تعارف بگویم که دلهره داشتم. استرس داشتم. ولی وقتی فهمیدم بلیت‌ها با آن سرعت فروش رفته‌اند و مردم در سالن ترانه‌های ۱۰ سال قبل من را از حفظ و بلند می‌خوانند به این نتیجه رسیدم که نوع این ارتباط درست بوده. من هیچوقت چیزی که باور نداشته باشم را نمی‌خوانم. خیلی چیز‌ها را باید رعایت کنی. باید با مخاطب‌ات رو راست باشی. همیشه به شعور‌ش احترام بگذاری. مجموع و برآیند این رفتارهاست که باعث می‌شوند به قول تو مخاطب بماند و پا به پای تو پیش برود.

• خب در همه این سال‌های سکوت، دغدغه جلب نظر جوانان (نسل جدید شنونده موسیقی) نداشتید؟ فکر نمی‌کردید که باید به لحن و زبان آن‌ها نزدیک شوید؟

این دغدغه‌ها را که همه ما همیشه داریم. حتی اگر هر سال هم آلبوم داشته باشیم باز هم این جزیی از دغدغه‌هایت خواهد بود. برای اینکه این نسل همچنان در حال تغییر است. من مخاطبانی را دارم که از ۱۴ سال پیش با من بوده و حالا بچه دارد. آیا بچه او هم مخاطب من هست هنوز؟ من توانسته‌ام این توازن را بین دو نسل حفظ کنم؟ این‌ها چیزهایی نیست که بشود قاطعانه در موردشان صحبت کرد و گفت موفقیم یا نه. اما چیزی که من می‌توانم قاطعانه در مورد آن بگویم این است که من در آخرین برنامه‌ام، از همه قشری و همه سنی در سالن می‌دیدم. البته اینکه تو بتوانی همه سلیقه‌ها را ارضا کنی کار مشکل و سختی است ولی در کل تو روزگاری در تنهایی‌ات می‌نشینی و فکر می‌کنی به همه عمر هنری‌ات و مجموع این اتفاقات بر آیندشانی یک حس درونی است که یا راضی هستی یا نیستی. برای من در این لحظه مهم این است که من وقتی در تنهایی‌هایم می‌نشینم و فکر می‌کنم، از فعالیت هنری‌ام راضی‌ام. احساس می‌کنم که اشتباه مهلکی تا به حال نداشته‌ام.

• برویم سر همین آلبوم آخری؛ محتسب. در آلبوم جدیدتان، برای نزدیک شدن به نسل جدید و ایجاد ارتباط با آن‌ها چه فکری کردید؟ قدم‌هایی را که شما برای نزدیکی بهتر و بیشتر به سمت مخاطبانتان برداشته‌اید را دوست داریم از زبان خودتان بشنویم.

فکر‌هایی داشته‌ایم و برخی از آن‌ها را هم عملی کرده‌ایم ولی من زیاد نمی‌توانم از اصل خودم یا شان خودم دور شوم. برای نزدیک‌تر شدن به این نسل، من مجبور به فاصله گرفتن از اصل خودم هستم و این باعث می‌شود کار‌ها و آثارم خلوصش را از دست بدهد. ولی در کل ذائقه عموم چیزی نیست که در کنترل من و بقیه همکاران من باشد. یک جریان کلی‌ای است، یک تصمیم گیری‌های کلی‌ای هست که شاید در نگاه اول زیاد به چشم نیاید ولی بعد از گذشت دو سه سال می‌بینی که چه اثار مهلکی را در پی داشته است. مثلا موسیقی در ایران از نوع پاپ‌اش چند سالی است که کمتر از طریق رسانه ملی تحویل گرفته می‌شود. خوب همین باعث می‌شود که مردم به سمت کانال‌های ماهواره‌ای بروند و تاثیر و فرهنگی متفاوت از آن چیزی که در سیاست گذاری‌های کلان جامعه است، بوجود بیاید. چاره کار این است که در بخش تولید و پخش آثار موسییقی کیفیت را در داخل کشور بالا ببریم. باید بافت ذهنی مخاطبانمان را تغییر بدهیم. اینکه من می‌گویم که به شعور مخاطبان‌ام همیشه احترام گذاشته‌ام همینی است که می‌بینم. اینکه همه آنهایی که در این سال‌ها با من بوده‌اند باز هم رفته‌اند و آلبوم جدید من را خریده‌اند. این ۵ سال نبودن و ماهواره هم باعث نشده آن‌ها دیگر سراغ آثار من نیایند. خب این برای من افتخار است.

• فکر می‌کنید نسبت به آلبوم اولتان سلیقه مخاطبان موسیقی چقدر تغییر کرده. یعنی اگر قرار باشد آن نسل اول را با نسل جدید مخاطبان موسیقی مقایسه کنید، چه تغییر‌هایی را حس می‌کنید؟

قطعا ضعف خودمان را نمی‌توانیم گردن مخاطب بیندازیم. این اشتباه است. من خیلی دیده‌ام که هنرمندی به سمت افرینش اثری هنری (و نه بازاری) می‌رود و پس از عدم استقبال، می‌گوید مخاطب اصل موضوع را نتوانست بگیرد و کار را نفهمید. این شاید دو درصد درست باشد و مثلا مخاطب عام برخی مولفه‌های اثر فاخر را نتواند کنکاش کند ولی در کل قطعا این طور نیست. زمانی که ما شروع کردیم نگاه کلی سیستم به موسیقی فرق می‌کرد. تلویزیون موسیقی پخش می‌کرد. دانلود و اینترنت به معنی کنونی‌اش نبود. ماهواره هم همین طور. وقتی من آلبومی را منتشر می‌کردم، می‌فهمیدم که چه اخر و عاقبتی برای آلبوم بوجود آمده. چند نفر خریدند و شنیدند. بازتاب‌ها خیلی روشن و واضح می‌رسید. الان خیلی فرق کرده. به واسطه حضور ماهواره، سلیقه‌ها خیلی فرق کرده. به هر حال تو هر چیزی را که بشنوی به آن عادت می‌کنی همین باعث تغییر در سلیقه‌ات می‌شود. این روز‌ها دیگر موسیقی من و امثال من دیگر شنیده نمی‌شود. من یک سری مخاطب دارم که می‌روند و آلبوم را می‌خرند و گوش می‌دهند. همین. در سالهای دور شما هر کانال تلویزیونی ای را که می‌زدید یا صدای من در حال پخش بود یا محمد اصفهانی یا خشایار اعتمادی، یا قاسم افشار و... یعنی موسیقی شنیده می‌شد. ولی الان این طور نیست. باید شما مخاطب علیرضا عصار باشی که بروی و آلبوم را بگیری گوش کنی. یعنی ما این وسط مهجور واقع شده‌ایم. آنهایی که کار‌هایشان از ماهواره در حال پخش است، بیشتر و بهتر از مایی که باید مجوز بگیریم و کار کنیم، شنیده می‌شود. این اجحاف است و باعث شنیده نشدن و لطمه خوردن به کلیت کار می‌شود. پس در دراز مدت هم این به ذائقه عمومی هم سرایت پیدا می‌کند.

• در صحبت‌هایتان اسامی را آوردید که عمدتا به نسل اول پاپ پس از انقلاب مربوط می‌شود. دلایل ماندگاری برخی از این نسل اولی‌ها و سقوط برخی دیگر را با در نظر گرفتن شراط اجتماعی مساوی برایشان چطور ارزیابی می‌کنید؟

این سوال را باید در نگاه جهانی پاسخ داد. در همه جهان بوده‌اند گروه‌هایی که در برهه‌های مختلف آمده‌اند و کارشان به شدت مورد توجه قرار گرفته ولی در کوتاه مدت همه یاد و خاطره‌شان از بین رفته و چیزی از ان‌ها در تاریخ باقی نمانده است. ولی موسیقی «پینک فلوید» هم داشته. بیتلز و استینگ هم داشته. خوب این‌ها چطور به ماندگاری رسیده‌اند؟ آن‌ها کارشان را دنبال کرده‌اند و سعی کرده‌اند هم مسیر با نسل‌ها پیش بروند. مجموعه‌ای از عوامل و اضافه چیز مهمی به نام شانس. این‌ها باعث می‌شوند که یک اثر بماند و در دراز مدت هم لطمه‌ای به آن وارد نشود. بعضی‌ها این خصوصیات را دارند و برخی‌ها هم ندارند.

• علیرضا عصار در «محتسب» با حفظ همه مولفه‌ها و سبک کاری‌اش تا حدودی سعی کرده البوم‌اش را به سلیقه عموم نزدیک کند و کار جدید‌اش «پاپ»‌تر از کارهای قبلی به نظر می‌رسد. این اتفاق تعمدی بوده؟

خوب اگر نظر شما در مورد آلبوم این است، من منتهی الیه آرزو‌هایم برای این آلبوم همین طرز برداشت است. که با دور نشدن از خود واقعی‌اش، امروزی‌تر و آپدیت‌تر شده باشم. سعی من همین بوده و امیدوارم بقیه هم این نظر را داشته باشند.

• چه اتفاقی افتاد که سراغ پروین اعتصامی و شعر‌هایش رفتید و در البوم جدید از اشعار ایشان هم استفاده کردید؟

کلا گویش ایشان را دوست دارم واتفاقا یکی دیگر از اشعار ایشان رو هم پیدا کرده‌ام که شاید در اینده‌ای نه چنان دور سراغش بروم. مفهوم کلی شعر را پسندیدم.

• خودتان به این البوم چه نمره‌ای می‌دهید؟ چقدر سلیقه خود شما را توانست بر آورده کند؟

خودم آلبوم را خیلی دوست دارم. باید کمی بیشتر از تاریخ انتشار بگذرد تا بشود از بازتاب‌ها بیشتر در این مورد صحبت کرد. جواب این سوال را و بحث‌های قضاوت و داوری درباره آنرا بیست روز دیگر قاطعانه می‌توانم بدهم.

• از موزیسین‌ها تا به حال چه واکنش‌هایی دیده‌اید؟

بیشتر تبریک انتشار البوم بوده. چون آن‌ها هم هنوز زود است که درباره ما انتقاد کنند.

•  اولین کسی که انتشار البومتان را به شما تبریک گفت چه کسی بود؟

پدرم بودند. چون من هر روز صبح که از خواب بیدار می‌شوم با ایشان تلفنی صحبت می‌کنم.

• از اهالی هنر چطور؟

رضا یزدانی. اولین کسی که به تلفن‌ام زنگ زد و انتشار آلبوم را تبریک گفت رضا بود.

• با افشین مقدم هم در این آلبوم همکاری زیادی داشته‌اید و سه ترانه از او در البوم گنجانده شده است.

زبان افشین را دوست دارم. او از خوب‌های عصر حاضر است.

• کلا به قرارهای پائیزه این چند سال اخیر هم وفادار ماندید و مثل خیلی از کنسرت‌ها و آلبوم‌هایتان که در این فصل منتشر شده، «محتسب» هم در این فصل منتشر شد.

سوای علاقه قلبی و شخصی‌ای که به این فصل دارم، ولی این موضوع کاملا تصادفی بوده است.

• چقدر در این آلبوم فرزند زمانه خودتان هستید؟

در این روزگار خیلی سخت است که فرزند زمانه خودت باشی. زمانه، زمانه سختی ست و روز به روز هم عجیب‌تر می‌شود. در خیلی اوقات ترجیح می‌دهم که فرزند زمانه خودم نباشم. شرایط عجیب و غریبی را در حال گذراندن هستیم و من از خیلی اتفاقات این روز‌ها نمی‌توانم سر در بیاورم. این سر در نیاوردن‌ها طبیعتا در روزگار ما هم تاثیر می‌گذارد. مهم ولی این است که سعی کرده‌ام عقب نیفتم از ذهن خودم. از شرایط پیرامون‌ام.

• در همه سال‌هایی که شما و فواد حجازی با هم همکاری داشته‌اید، آثار خوب و قابل توجهی محصول این همکاری بوده ولی در برهه‌ای این همکاری موفق به دلایلی نامعلوم قطع شد و شما برای تولید آلبوم «نهان مکن» سراغ شهرداد روحانی رفتید. هیچوقت در مورد دلایل آن قطع همکاری دقیق صحبت نکرده‌اید.

توقع اینکه فواد حجازی همیشه باید با علیرضا عصار کار کند توقع بیجا و غلطی است.‌‌ همان طور که توقع همکاری همیشگی علیرضا عصار با فواد حجازی، توقع اشتباهی است. ما ممکن است که تصمیم بگیریم که هر دو این راه را با هم برویم ولی این به هیچ وجه قانون نیست و بر اساس طرز فکر شخصی ماست که آن اتفاق می‌افتد. الان شاید فواد بیاید و بگوید که علیرضا من یک خوانندهای را پیدا کرده‌ام که می‌خواهم با او کار کنم. فواد را من منهای رفاقتمان، موسیقی‌اش را دوست دارم. اصلا لزومی ندارد که ما در کار موسیقیمان، رفاقت‌ها را قاطی کنیم. ما در کار حرف همدیگر رامی فهمیم. حالا این وسط شاید فواد یا من تصمیم بگیریم که با کس دیگری کار کنیم و این دلیلی بر دوست نداشتن صدای من از سوی فواد با برعکس باشد. ولي به هر حال فواد براي من بسيار عزيز است و من هميشه از كار كردن با فواد لذت برده ام و به كارش ايمان دارم و ميزان علاقه و دوستي ما به حدي ست كه كار كردن يا نكردن ما با هم تاثيري بر اين علاقه و دوستي نمي گذارد. كما اينكه تا به امروز هم نگذاشته.

• ولی قبول دارید که اسم شما و فواد حجازی با هم و با سابقه‌ای درخشان عجین شده؟

برخی چیز‌ها را اصلا لزومی ندارد در مورداش حرف زد و نه می‌شود انکارشان کرد. چیزی که تو می‌گویی را من قطعا می‌فهمم. من این همه تجربه موفقیت آمیز با فواد داشتم. موسیقی‌اش را هم دوست دارم و این اصلا ربطی به حاشیه سازی ندارد. ما اینجا اصرار عجیبی داریم برای هندی کردن همه چیز. من در یک برهه‌ای خواستم که با آقای روحانی آلبوم بدهم و رفتم و این کار را هم انجام دادم و خیلی هم دوست داشتم آن کار را. یعنی آن همکاری اصلا به نظر من معنی و مفهوم‌اش قطع همکاری با فواد نبود. تجربه‌ای بود مثل خیلی تجربه‌های دیگر.

• اگر شش سال به عقب برگردیم باز هم آن همکاری با شهرداد روحانی از سوی شما تکرار می‌شود؟

صد در صد. چون محصول آن همکاری، کاری نبود که من به فروش‌اش فکر کنم. تجربه شخصی من بود که سال‌ها دوست داشتم اتفاق بیفتد و اتفاق هم افتاد و هیچ ربطی هم به رابطه من با فواد نداشت. رابطه من و فواد همیشه خوب بوده و الان هم که دوباره با هم آلبوم داده‌ایم و کنسرت قرار است برگزار کنیم. حتی اگر فواد بخواهد که با کس دیگری کار کند. حتی اگر من بخواهم که با کس دیگری کار کنم. این‌ها تصمیم گیری‌های حرفه‌ای ما است و ربطی به دوستی ما ندارد. من وقتی فواد هست خیالم از بات کار راحت است. چون به کارش ایمان دارم.