موسیقی ما- محمدرضا درویشی در مراسم بزرگداشت پرویز مشكاتیان با تاكید بر این‌كه مشكاتیان به علت سبك شخصی و درك عمیق سنت، تكرار شدنی نیست از مسوولان خواست به فرهنگ، موسیقی و اهالی آن توجه بیشتری داشته باشند.

بنابراين گزارش، این آهنگساز و پژوهش‌گر موسیقی ایرانی در مراسم یادمان پرویز مشکاتیان كه شام‌گاه گذشته ـ 15 آبان‌ماه ـ در تالار فردوسی مجتمع دکتر‌علی شریعتی جهاددانشگاهی مشهد برگزار شد، با اشاره به سخن زنده‌یاد مشكاتیان در مراسم تجلیل‌اش در سال 1385، اظهار داشت: پرویز مشكاتیان در آن مراسم گفت: «قدر هنرمند را تا زنده است بدانید» بنابراین اگر تجلیلی كه در این 40 روز از او انجام شد، در زمان حیاتش صورت می‌گرفت، شاید به این زودی از میان ما نمی‌رفت.

او با بیان این‌كه مشكاتیان سال‌ها خانه‌نشین بود ادامه داد: در این مدت كمتر كسی اندیشید كه او پهلوان موسیقی ایران است. اما این موضوع پس از مرگش مشخص شد و بسیاری از بی‌مهری‌ها و كم‌توجهی‌ها با درگذشت او جبران گشت.

درویشی ابراز داشت: ما پهلوان‌های موسیقی دیگری هم در ایران از جمله در خراسان داشته و داریم و بسیاری در شرایطی كه جامعه دچار بی‌هویتی فرهنگی شد، در غربت از میان ما رفتند و كسی متوجه نشد، چون اساسا کسی متوجه حضورشان نبود.

این هنرمند با بیان این‌كه چنین افرادی، حلقه‌های آخر یك زنجیر هستند، افزود: آیا كسی متوجه است كه با رفتن افرادی چون نورمحمد درپور یا عثمان محمدپرست، آخرین زنجیره یك تاریخ فرهنگی تباه می‌شود؟ این تنها یک ضایعه نیست، چون قابل جبران نیست. در چند سال اخیر خراسان هر ماه یك گوهر از دست داده است و ما در غفلت، مشغول روزمرگی خودمان هستیم و دچار یك بی‌هویتی ناب فرهنگی شده‌ایم كه نه محصول امروز، بلکه محصول نسل‌های قبل از ما حداقل از ابتدای قرن بیستم است كه امروز نمودش را نشان می‌دهد.

مولف دایره‌المعارف سازهای ایرانی گفت: این اساتید دین خود را به فرهنگ ملت‌شان ادا كرده‌اند، دوستداران‌شان نیز دین خود را تا حدود زیادی به ایشان ادا كرده‌اند، اما این بین یك ضلع خالی وجود دارد كه دین خود را به فرهنگ، هنر،‌ موسیقی و استادان موسیقی ادا نكرده‌اند و آن مسوولانی هستند كه بر صندلی‌ها تكیه‌ زده‌اند.

درویشی پرویز مشكاتیان را چهره‌ای خاص معرفی كرد و تاكید كرد: این افراد تكرار ناشدنی هستند، چون هم با حفظ میراث و سنت زندگی كرده‌اند و هم آن را دچار ظرفیت و حركت تازه كرده‌اند. سنت مجموعه آداب و رسوم، باورها و اعتقادات ما در همه حوزه‌ها اعم از ملی و مذهبی و ... است و این میراث گذشتگان دارای اعتبار و هویت است. من و پرویز چهار سال هم كلاس و هم خانه بودیم و او در سال‌های جوانی حداقل روزی 10 تا 12 ساعت مشق سنت می‌كرد.

این پژوهش‌گر موسیقی نواحی ایران در بخش دیگری از سخنان‌اش یادآور شد: از حدود سال‌های 1356 و 57 كه ما هنوز دانشجو بودیم، به تدریج جرقه‌هایی به اعتبار درك سنت در ذهن پرویز زده می‌شد. وی فرد بسیار باهوشی بود و سنتی را كه یك نوازنده ممكن است طی 12 سال بیاموزد، در دو سال یاد گرفت و هم زمان نزد چند نفر از جمله دكتر داریوش صفوت، نورعلی برومند و عبدالله دوامی مشق می‌كرد و از معدود افرادی بود كه از سال اول دانشگاه در سال 1357 به مركز حفظ و اشاعه موسیقی ایران دعوت شد.

او با اشاره به این‌كه پرویز مشكاتیان مشق سنت را از این دوران آغاز كرد، خاطرنشان كرد: با عمیق‌تر شدن دید او نسبت به سنت، رعایت نعل به نعل آن، اهمیتش را برای پرویز كم می‌كرد، چنانكه در همه هنرها این گونه است اما ایجاد حركت جدید در سنت و تحول در فرهنگ جامعه بدون شناخت عمیق از سنت و پیشینه امكان‌پذیر نیست.

درویشی ادامه داد: كسانی در فرهنگ و موسیقی ما ماندگارند كه دارای درك عمیقی از گذشته خود باشند و با این درک و ذوق سرشار، جرأت ایجاد حركات نو را داشته باشند. پرویز مشكاتیان این دو ویژگی را داشت و سبب شد آثارش شبیه كار گذشتگان نباشد و حتی آثارش با آثار «عارف» و «شیدا» و امیر جاهد نیز تفاوت دارد؛ او در نوازندگی نیز چنین بود.

او گفت: پس از او نیز كسی نمی‌تواند تكرار او باشد و هر فرد باید خود نخستین‌اش باشد. پرویز مشكاتیان با توجه به «سبك شخصی» و «نگاه عمیق به سنت» توانست خیلی ضربتی و سریع، سنت را بشناسد و ظرف دو سال پرونده ماجرای درك ردیف را ببندد.

این محقق موسیقی نواحی ایران با بیان این‌كه آثار اصلی پرویز مشكاتیان تا سن 40 سالگی او نواخته شده است، ابراز داشت: او در سال‌های اخیر خانه‌نشین و غمگین بود. هر چند كنسرت‌هایی برگزار كرد و كارهایی نیز منتشر ساخت، اما كارهای اصلی او تا 40 سالگی‌اش بود. تا 18 سالگی که در نیشابور بود و دو سال هم به تهران آمد، بنابراین كل آثارش متعلق به سن 20 تا 40 سالگی اوست، آثاری كه می‌تواند محصول 50 سال زندگی یك فرد باشد.

او با بیان اینکه كارهای مشكاتیان فی‌البداهه بود، اظهار داشت: حمایت از موسیقی وظیفه نهادهای دولتی است، اگر موسیقی و ادبیات را از كشوری بگیرند هویت آن ملت زیر سوال خواهد رفت و این ملت دیگر قدرت تفكر نخواهد داشت. وظیفه همه نهادهای دولتی این است كه بفهمند با چه موضوع مهمی طرف هستند، زیرا در غیر این صورت در، بر همان پاشنه سابق خواهد چرخید.

در ادامه نورمحمد درپور، از نوازندگان تربت جامی به دیدارش با پرویز مشكاتیان اشاره کرد و مرحوم مشکاتیان را فردی با شریعت، طریقت، عارف و فردی به حقیقت معرفتی و وطن‌دوست دانست.

درپور در ادامه به اجرای قطعاتی از موسیقی خراسانی پرداخت.

همچنین در این مراسم علیرضا جواهری، نوازنده سنتور و از شاگردان زنده‌یاد پرویز مشكاتیان و آرش حیدریان نوازنده تنبك به دونوازی سنتور و تنبك و اجرای قطعات پیش درآمد همایون، چهار مضراب بیات، چهار مضراب همایون و قطعه «کاروانیان» در راست پنجگاه و چند مضراب پنجگاه پرداختند.

كیوان ساكت نیز در انتهای مراسم قطعه‌ای را به یاد پرویز مشكاتیان اجرا كرد.

گفتنی است: این برنامه به همت فرهنگسرای جهاددانشگاهی مشهد با عنوان «یادمان خنیاگر آزاده ایران، پرویز مشکاتیان» برپا شد.