موسیقی ما - پنج شنبه و جمعه گذشته، ارکستر فیلارمونیک سونات در سالن هلال احمر ساری، قطعات موسیقی مازندرانی تنظیم شده توسط استاد «محمدرضا درویشی» را که اوایل دهه 1360 ساخته و توسط ارکستر ملی ایران اجرا و ضبط شد، در کنسرتی با گرامی‌داشت استاد «احمد محسن‌پور» اجرا کرد.

این کنسرت با استقبال علاقه‌مندان به موسیقی و فرهنگ بومی مواجه شد و با وجود این‌که این روزها کنسرت‌های متعددی از چهره‌های نام‌آشنای موسیقی ایران در ساری و دیگر شهرهای مازندران برگزار شد، سالن هلال احمر مازندران مملو از تماشاگران هنردوست شد و حتی «احد جاودانی» -مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران- نیز به تماشای اجرای بافنده و گروهش نشست.

در شب دوم کنسرت، جمعی از یاران فرهنگخانه مازندران و «احمد محسن‌پور» که در تهیه این اثر در دهه 1360 همراه بودند، در سالن حضور داشتند. «جمشید عندلیبی» نیز که نِی این اجرای اصلی را نواخته بود، در سالن حاضر شده بود.

هم چنین «فاضل جمشیدی» خواننده مازندرانی موسیقی کلاسیک ایران، «علی‌اکبر شکارچی» نوازنده برجسته کمانچه، «حسین طیبی» نوازنده پیشکسوت و شناخته شده لَلِه‌وا و تعدادی از هنرمندان شناخته شده استان و کشور میهمان ویژه این کنسرت بودند.

ارکستر فیلارمونیک سونات به رهبری «محسن بافنده» با 55 نوازنده که حدود 90 درصد آن‌ها از هنرمندان فعال در مازندران هستند، قطعه‌های «آمی دتر جان»، «پلنگ سر کوه»، «لیلا خانم»، «پِغوم» و «هرایی» را که روی سروده‌های «علی هاشمی چلابی»، «اصغر مهجوریان نماری»، «ناصر جعفری» و «محمد لطفی» تنظیم شد، اجرا کردند.

«غلامرضا رضایی»، «محمود شریفی» و «پرویز سیاهدشتی» در این کنسرت به جای استادان «ابوالحسن خوشرو» و «نورالله علیزاده» که 35 سال پیش اجرای اصلی این قطعات را بر عهده داشتند، خواندند. در پایان نیز این دو خواننده پیشکسوت روی صحنه رفتند و همراه با ارکستر، قطعه‌هایی از همین مجموعه را اجرا کردند.

• * سونات به تبرستان تغییر نام یافت

پس از پایان کنسرت، «محمدرضا درویشی» -تنظیم‌کننده این مجموعه و پژوهشگر برجسته موسیقی کشور- با بیان این‌که اجرای این برنامه پس از 35 سال بار دیگر من را از شنیدن زنده این قطعات سر شوق و ذوق آورد، گفت: «این قطعات با تلاش موسیقی‌دان شایسته ایران، آقای بافنده و ارکستر فیلارمونیک سونات و تنی چند از نوازندگان میهمان که از تهران برای اجرای برنامه دعوت شدند اجرا شد.»

استاد «محمدرضا درویشی» با اشاره به سالگرد درگذشت استاد محسن‌پور گفت: «سنگ بنای این اثر 35 سال و نیم پیش توسط استاد زنده‌یاد «احمد محسن‌پور» بنا نهاده شد. پیشنهاد اصلی این کار را استاد محسن‌پور به من داد. آن زمان 27 سال داشتم. نکته جالب این است که جمعه 30 دی، نخستین سالگرد درگذشت این هنرمند برجسته موسیقی است و بر حسب تصادف این کنسرت دقیقاً در روز سالگرد ایشان برگزار شد.»

او با بیان این‌که بسیار خوشحالم که پس از 35 سال این موسیقی در سرزمین خودش به طور زنده اجرا شد، افزود: «مردم مازندران به این ترانه‌ها در محافل شادی خود گوش می‌دادند و می‌دهند و در عین حال در مراسم خاکسپاری و سوگ جوانان نیز با این قطعات یاد عزیزان‌شان را گرامی می‌داشتند. این موسیقی در دو وضعیت متناقض سور و سوگ با مردم زیست، بر دل‌شان نشست و هنوز باورش دارند.»

درویشی اظهار کرد: «از تلاش آقای بافنده و ارکستر سونات، مدیریت این برنامه و همکاری نهادهای مختلف استان مازندران برای برگزاری این کنسرت سپاسگزارم؛ همچنین از همه خوانندگانی که در این برنامه حضور داشتند به ویژه دو خواننده عزیز و شریف که از نسل قبل هنرمندان هستند. این کنار هم بودن خوشحال‌کننده است.»

این پژوهشگر موسیقی ادامه داد: «زمانی که این قطعات را تنظیم کردم و اجرا شد، شاید بیش از سه چهارم اعضای ارکستر سونات هنوز به دنیا نیامده بودند. امیدوارم که این اتفاقات خوب در موسیقی مازندران رقم بخورد و مستمر باشد.»

او همچنین گفت: «نوازنده سنتور اجرای اصلی خانم منیژه علیپور دو سال پس از ضبط درگذشت. چون نوازنده دوتار نداشتیم، از محمدرضا لطفی خواستم با سه تار، شبیه دوتار بنوازد و  او هم در این تیم حضور داشت.»

درویشی در پایان با بیان این که ارکستر سمفونیک در دنیا به نام شهر یا کشور خود شناخته می‌شوند، گفت: از آقای بافنده می‌خواهم به جای «سونات» از نام «تبرستان» برای گروهش استفاده کند که با تشویق حاضران و موافقت بافنده، ارکستر فیلارمونیک سونات به ارکستر فیلارمونیک تبرستان تغییر نام یافت.

• * ضرورت حمایت از ارکستر فلارمونیک

ارکستر فیلارمونیک سونات/تبرستان که پیش از این نیز در مازندران چند اجرای مناسب داشت، در این اجرا تصویری متفاوت از موسیقی مازندران در زمینه نیروی انسانی و محتوا برای مخاطبان موسیقی بومی استان ارائه داد تا هم نویدی به دوستداران این موسیقی داده باشد و هم استعدادهای موسیقایی در مازندران برای اجرای موسیقی ارکسترال را به نمایش در آورد.

این گروه می‌تواند در صورت حمایت، نماینده خوبی برای موسیقی مازندران در استان‌های دیگر و حتی کشورهای علاقه‌مند به موسیقی ملل باشد؛ موضوعی که رحیم رستمی -مجری بخش پایانی کنسرت- بارها به آن اشاره کرد و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران نیز بر آن صحه گذاشت.
اگرچه تا کنون گروه‌های متعددی از مازندران برای اجرا در فستیوال‌های مختلف به خارج کشور سفر کردند و کنسرت‌های متعددی نیز از این گروه‌ها در شهرهای داخلی و خارجی برگزار شده، اما پیوند موسیقی ارکسترال با موسیقی بومی مازندران در سونات که با استفاده از قطعات تنظیم شده توسط «محمدرضا درویشی» انجام شد، می‌تواند جذابیتی مبتنی بر دانش موسیقی ارکسترال برای موسیقی‌دوستان در کشورهای دیگر داشته باشد.

طبیعی است که تعدادی از دوستداران موسیقی مازندرانی با چنین شکلی از اجرا مخالف باشند، اما نمی‌شود از اهمیت پیوستن موسیقی بومی به موسیقی علمی چشم پوشید. این اتفاق مهم در موسیقی مازندران در صورت پشتیبانی می‌تواند راه های بهتر و بزرگتری را پیش روی موسیقی رنگارنگ فولکلوریک مازندران بگشاید.


نویسنده: اشکان جهان آرای