موسيقي ما:  کنسرت‌های استادان موسیقی ایران با اجرای پروژه‌ای که با همکاری «حسین علیزاده» و «محمدرضا درویشی» و رونمایی از اثر اجرانشده‌ی این دو آهنگساز، پایان مي‌پذیرد.

 سه اثر از ساخته‌های حسین علیزاده و یک قطعه جدید از «محمدرضا درویشی» در دی‌ماه سال جاری با حضور بخش زهی ارکستر سمفونیک ناسیونال اکراین و همچنین نوازندگان ایرانی در تهران اجرا خواهد شد. در این کنسرت که به همت مجله موسیقی فرهنگ‌و‌آهنگ، به تهیه‌کنندگی «کیوان فرزین» و «بهرنگ تنکابنی» و با همکاری انجمن موسیقی ایران برگزار می‌شود، قطعات مشهور «عصیان» برای پیانو، ارکستر سازهای زهی و کوبه‌ای، اثر جاودان «نی‌نوا» برای نی و ارکستر زهی و همچنین قطعه معروف «ترکمن» برای تریوی سه‌تار و ارکستر زهی از ساخته‌های حسین علیزاده و همچنین سوییت «کلیدر» برای ارکستر زهی اثر جدید «محمدرضا درویشی» به اجرا درخواهد آمد.

حسین علیزاده قطعه «عصیان» را در سال 1363 برای هارپ و ارکستر زهی نوشت و در سال 1370 توسط ارکستر سمفونیک استراسبورگ به رهبری «ایرج صهبایی» ضبط و نهایتاً در بخشی از کاست آوای مهر منتشر کرد. به غیر از این ضبط هیچ اجرای دیگری از این قطعه تا کنون انجام نشده است. حسین علیزاده در مورد این قطعه و تنظیم جدید آن می‌گوید: «اولین اتودهای عصیان را زمانی زدم که به اجبار در خارج از کشور ساکن بودم و از آن زمان تا یکی دوسال پیش همواره به دنبال فرصتی می‌گشتم تا بازنگری بر این کار داشته باشم. در این مدت به این نتیجه رسیدم که آن کوبندگی که در نظر من بوده با ساز هارپ به وجود نمی‌آید. برای همین تصمیم گرفتم که قطعه را برای پیانو و ارکستر دوباره تنظیم کنم. با پیانیست‌های مختلفی صحبت کردم که نهایتاً در حاشیه برگزاری کنسرت نی‌نوا در سال 1385 با «هوشیار خیام» آشنا شدم و پیشنهاد همکاری را به وی دادم. او هم با شوق و علاقه بسیار در این بازنگری در کنار من بود تا نهایتاً پس از چند جلسه، درکلیت کار به نتیجه رسیدیم و هوشیار با نگاهی پیانیستی قطعه را نهایی کرد.». به این ترتیب این کنسرت اولین اجرای جهانی نسخه کامل شده‌ قطعه‌ «عصیان» به حساب می‌آید.

اما «کلیدر» اثر جدید محمدرضا درویشی که براساس رمان کلیدر مهم‌ترین اثر «محمود دولت‌آبادی» تصنیف شده، با سفارشی از سوی «داود موسایی» مدیر انتشارات «فرهنگ معاصر» ساخته شده است. درویشی در این‌باره می‌گوید: «طی صحبت‌هایی که در سال 1384 از سوی انتشارات فرهنگ معاصر با من صورت گرفت، پروژه ساخت این اثر آغاز شد و قرار بر این شد که گزیده‌ای از داستان کلیدر توسط نگارنده آن خوانده شده و همراه موسیقی منتشر شود. کار ضبط گزیده کلیدر با صدای آقای دولت‌آبادی در تابستان همان سال انجام شد تا نهایتاً کار ساخت سوییت کلیدر برای ارکستر زهی به مدت تقریبی پنجاه دقیقه طی نزدیک به دوسال به پایان رسید و من در تابستان 1386 این کار را با نوازندگان سازهای زهی ارکستر سمفونیک ناسیونال اکراین به رهبری ولادمیر سیرنکو در اکراین ضبط کردم.».

درویشی در توضیح ویژگی‌های این اثر می‌گوید: «کلیدر قطعه‌ای است برخاسته از ذهنیت موسیقی ایرانی. این اثر اگرچه براساس یک سفارش تصنیف شده ولی روایت شخص من از داستان تاثیرگذار کلیدر است. بخش عمده‌ای از این سوییت در دستگاه نوا سیر می‌کند و در بخش‌هایی مدگردی‌هایی در مایه‌های دشتی، شور، بیات اصفهان و همایون دارد.»

وی‌ مهم‌ترین دلیل برای انتخاب ارکستر زهی برای این اثر را علاقه ‌شخصی به رنگ صوتی این نوع ارکستر عنوان می‌کند: «با توجه به هم‌خانواده بودن سازهای ارکستر زهی، رنگ صوتی در این گونه آنسامبل‌ها محدود می‌شود و این مساله کار را برای آهنگساز پیچیده می‌کند. اما حس و حال درونی این نوع ارکستر موجب شد که این ترکیب را برای کلیدر انتخاب کنم.»

دو قطعه نی‌نوا و ترکمن دیگر بخش‌های رپرتوار کنسرت را تشکیل می‌دهند. قطعه نی‌نوا یکی از ماندگارترین و محبوب‌ترین آثار حسین علیزاده محسوب می‌شود. این اثر برای نی و ارکستر زهی در دستگاه نوا نوشته شده و یکی از خاطره‌انگیزترین قطعات موسیقی برای ایرانیان به حساب می‌آید. از این اثر – علی‌رغم شهرت و محبوبیت آن - تنها یک نمونه ضبط مربوط به سال 1362 در دسترس است و اجراهای زنده معدودی از این قطعه انجام شده است.

ترکمن اثری است که در سال 1367 برای سه‌تار ساخته و اجرا شده که در آن تکنیک‌ها، صدادهی و رویکرد بدیعی به موسیقی ایرانی ارایه شده است. حسین علیزاده پس از گذشت بیست سال از تاریخ ضبط، ترکمن را با همکاری هوشیار خیام برای ارکستر زهی و سه‌ سه‌تار تنظیم کرده است. اولین اجرای جهانی قطعه ارکسترال ترکمن در کنسرت یاد شده رونمایی می‌شود که در این اجرا حسین علیزاده به عنوان نوازنده نیز حضور خواهد داشت.

عكس: مريم محمدي