نگاه پرورده در حرفه‌ای بودن

نگاهی به کتاب «فرهنگ و هنر سه‌تارنوازی»

[ سید علیرضا میرعلی‌نقی - منتقد و پژوهشگر موسیقی ]

«فرهنگ و هنر سه‌تارنوازی»، جدیدترین اثر تالیفی تحقیقیِ ابوسعید مرضایی را نمی‌توان اتفاقی شبیه اکثریت قریب به‌اتفاق کتاب‌ها و سی‌دی‌هایی که با عنوان ظاهراً قانع‌کننده آموزشی یکی پس از دیگری به بازار نشر می‌آیند، همسان دانست.

برای تحقیق در این مدعا، می‌توان همه آن‌ها که خوش‌بختانه در دسترس هستند را با نگاه کارشناسانه مطالعه کرد و از جمع‌بندی آن‌ها، نه فقط به امتیازات ویژه این اثر آموزشی، بلکه به نقص‌های هنوز موجود کتاب‌های مشابه در نواختن سه‌تار و اصولاً نواختن اکثر سازهای ایرانی، پی برد.

این اثر نه از منظر صرفاً حرفه‌ای تهیه شده و نه از زاویه‌ای صرفاً نظری. نگاه جامع و میانه‌روی مرضایی در تالیف آن، حتی در اولین نظاره نیز قابل ادراک است و امید که هر بار در چاپ‌های بعدی، ویرایش‌های دقیق‌تر و اعمال نظرهای ظریف‌تری در آن دیده شود. نظیر مسیری که بیش‌تر کتاب‌های آموزش سازهای کلاسیک در مغر‌ب‌زمین طی کرده و می‌کنند.

دستورنویسی برای هر سازی، به ویژه ساز ظریف سه‌تار و ظرایف پرپیچ و خمی که ساختن و نواختنش دارد، بیش از این‌که ارائه‌دهنده مقداری اتود و تکنیک و قطعات ریز و درشت باشد، و حتی بیش از آن‌که نشان‌دهنده کلیتی از دانش و توانایی مولفش باشد، نمایانگر بینش او به امر خطیر انتقال در موسیقی است. درستی یا نادرستی نسبی مؤلف در این امر را شاگردان او بعد از سال‌ها نشان خواهند داد.

این بینش را هر مولفی ناگزیر است از راه‌های متفاوت و متعددی کسب کند. راه‌هایی که حتی ذکر فهرست‌وارشان هم در حوصله این یادداشت نیست. با شناختی که از ابوسعید مرضایی در بین جامعه حرفه‌ای‌های سه‌تارنواز وجود دارد، می‌توان به آغاز درستش اطمینان داشت و به انتظار نتایج آن نشست و از نقد و نظرهای تخصصی بهره‌مندش ساخت. این کمترین انتظار هنرمند مؤلف از مخاطبانی است که او، صادقانه و عاشقانه برای چشاندن لذت موسیقی به آنان، مو سپید کرده است.