موسیقی ما - در حالی که این روزها موسیقی تلفیقی از اقبال زیادی برخوردار شده و سانس به سانس گروه‌های تلفیقی بلیت‌های خود را سولد‌آوت می‌کنند، پایبند ماندن به سنت‌های حالا دیگر کلاسیک شده آلترناتیو راک، شهامت خاص خودش را می‌طلبد خاصه آنکه همچنان پایبند قانون دهه هشتادی نواخته نشدن سینتی‌سایزر در یک بند راک، مانده باشد.

«جایی برای همیشه» اثری از گروه راک «سه نقطه» مصداق این موضوع است. استفاده هایپر افکتیو از گیتار الکتریک و بهره‌گیری از ریف‌های دیستورشن سرتاسری با آکوردهای محدود از خصوصیات بارز آلبوم «جایی برای همیشه» است و به همه این‌ها اضافه کنید، آوازی که می‌خواهد رها باشد و فضاهای آزادتری را در خواندن کلام روی این شکل و شمایل از موسیقی تجربه کند.

آرش رستمی برای وکال این اثر، خیلی تلاش نکرده که تکنیکی بخواند، صدای رستمی در نقاط اوج واقعاً حجم ندارد و نزدیک به جیغ می‌شود. همانطور که افکتِ استفاده شده در بعضی از قطعات برای گیتار الکتریک هم جیغ می‌کشد و آواز را یله‌تر و رهاتر می‌کند اما در عین حال اعتماد به نفس دارد و تلویحاً به شیوه خواندنش افتخار می‌کند و آواز مداوماً به خودش کش و قوس می‌دهد. اینها عالی است؛ دوست دارد یاد «ریدیوهد» بیفتیم؛ اما در این خودنمایی‌ها زیاده‌روی نمی‌کند. در حد همان یادآوری می‌مانند و به گرته‌برداری نمی‌رسند.

با این همه اما همچنان معضل اساسی گروه‌های ایرانی، گریبان‌گیر گروه «سه نقطه» هم هست؛ وقتی شعر فارسی می‌خوانند انگار شعر انگلیسی می‌خوانند. «ر» را با چرخاندن و لوله کردن زبان به سمت بالا تلفظ می‌کنند تا خارجی شود و شاید این برخاسته از نوستالژی ایرانی‌های دهه شصتی‌ از راک‌های دهه‌های 80 و 90 میلادی باشد و بدتر از این، برای رسیدن به سر ضرب و ایجاد هماهنگی با کشش نت‌ها بر اساس ملودی، کلمات فارسی را با تأکیدها و تلفظ اشتباه می‌خوانند. انگار یا فارسی، زبان مادری‌شان نبوده یا در حال درآوردن ادای انگلیسی‌زبانان هستند هرچند که بدانیم چنین نبوده است و تنها سهل‌انگاری در انتخاب شعر و ترکیب با ملودی سبب این اتفاق شده باشد.

 اگرچه هنوز راکرها به فرمول درستی برای هماهنگی لهجه سازها و منطبق کردنش با لهجه کلام فارسی دست نیافته‌اند و فغان‌های گیتار الکتریک را دشوار می‌شود با آکسان‌گذاری‌های خاص زبان فارسی و گویش تهرانی پاسخ گفت اما تجربه‌های زیادی در موسیقی راک بوده‌اند که فارسی‌شان درست بوده، کلمات را معوج و جملات را از شکل ادای اصیلشان منحرف نکرده‌اند تا وکال خودشان را بر کشش‌ها، تکرار‌ها و فواصل زمانی منطبق کنند. حتی تجربه موسیقی «هوی متال» با شعر مولانا را هم داشته‌ایم که تجربه موفقی محسوب شده است زیرا مولانا را فرضاً با لهجه محله برانکس نیویورک نخوانده‌اند! غزل مولانا را با گویش روان فارسی خوانده‌اند و اتفاقاً خلوص بالایی از هم‌خوانی با مضامین هوی‌متال و شعر مولانا هم نشان داده شده است.

ساده‌ترین فعالیت برای عبور از چنین معضلی از همان ابتدای ساخت ملودی روی کلام باید آغاز شود. نخست نیاز به بیان فصیح در شعر است یعنی شعری انتخاب یا سروده شود که یا از فصاحت برخوردار باشد یا از اوزان عروضی یا هجایی مناسب موسیقی مورد استفاده و ایقاع متناسب با سبک بی‌نصیب نباشد و در مرحله دوم تفسیر مناسب آهنگساز از این فصاحت و موسیقی بیانی است که منجر به تلفیق درست کلام و موسیقی شده و به تبع آن حتی استخراج خلاقانه‌ترین ملودی‌ها و هارمونی‌ها از دل موسیقی کلام مورد استفاده، ممکن می‌شود.

همان‌طور که پیشتر اشاره شد در میان گروه‌های راک ایرانی تنها «سه نقطه» نیست که با این معضل روبرو است و به جز چند استثنا، اجرای کلام فارسی در موسیقی راک اغلب با مشکل مواجه می‌شود در حالیکه به راحتی می‌توان با انتخاب شعر مناسب و تلفیق درست ملودی با آن و چیدمان صحیح، کاملاً به این مسئله چیرگی یافت. استفاده از اشعاری با وزن‌های نیمایی، ترکیبی، ترکیب‌های وزن و بی‌وزنی و دارای سطرهای کوتاه و بلند، پیشنهادی است که روند ممزوج شدن مناسب کلام و موسیقی آلترناتیو را بهبود می‌بخشد. در این میان حتی با توجه به نامحدود بودن و فراخ بودن عرصه موسیقی آلترناتیو، به استقبال ایده‌های نو برای به کارگیری کلام هم رفت و از جعل‌ها و بازی‌های نحوی گوناگون برای منطبق شدن هرچه بیشتر «فرم» موسیقی بر «کارکرد» آن روی مخاطب، استفاده کرد.

موفق‌ترین قطعات آلبوم «جایی برای همیشه»، دو آهنگ آخر آن یعنی «پژواک» و «دوباره» هستند؛ آنجا که موسیقی الهام گرفته شده از صافیِ زیست فردی آهنگساز، خواننده و نوازندگان عبور می‌کند و با حواس متناسب با اثر نشانه‌گذاری می‌شود. تکرارهای مناسب که فرم‌ را برجسته می‌کنند با اجرایی مناسب در تنظیم، لحظاتی رهایی‌بخش را برای شنونده می‌سازند و اگر همین دو قطعه نبودند، می‌شد آلبوم را برای شنیدن به کسی توصیه نکرد اما به خاطر همین دو قطعه هم که شده، شنیدن کل این آلبوم را به موسیقی‌بازها پیشنهاد می‌کنم.

مشخصات آلبوم:
عنوان: جایی برای همیشه
نام گروه: سه نقطه
اعضای گروه: آرش رستمی (خواننده و گیتار آکوستیک)، کیان شمس (گیتار الکتریک)، سروش اعتصامی (گیتار الکتریک)، عطا تاسه (گیتار بیس) و آریا ضمیری (درامز)
میکس و مستر: فرشاد فرزادپور
طراح گرافیک: ابراهیم کاشانی
عکاس: فرزاد آریان‌نژاد
استودیو ضبط: سارنگ
ناشر: موسسه فرهنگی هنری نغمه حصار
تهیه‌کننده: افشین معصومی
تاریخ ضبط: بهار 1395
تاریخ انتشار: مرداد 1395


 

منتقد	امتیاز
مجید رئوفی (روزنامه‌نگار)
علیرضا تهرانی (خواننده و ترانه‌سرا)
حسین سلیمی (روزنامه‌نگار)
سینا چراغی (تهیه‌کننده)
محمد خلیلیان (روزنامه‌نگار)
سیامک قلی‌زاده (روزنامه‌نگار)
امیرحسین ناظم‌زاده (روزنامه‌نگار)
آرش افشار (منتقد موسیقی)