موسیقی ما - کنسرت "سیمرغ" شامل مجموعه قطعات موسیقی به آهنگسازی حمید متبسم و رهبری محمدرضا درویشی با آواز همایون شجریان در نیمه اول مردادماه برگزار می شود. محمدرضا درویشی ضمن اعلام این خبر در نشست رسانه ای که با حضور همایون شجریان تکخوان و حمید متبسم آهنگسازدر سالن رودکی برگزار شد در خصوص کم و کیف اجرای این قطعه گفت : من به عنوان یک موسیقی شناس این اثر را از دو جهت می توانم بررسی کنم یک درمقام آهنگساز و دیگری به عنوان رهبرارکستر و کسی که از آبان ماه سال گذشته این ارکستر را اداره کرده و با "سیمرغ" بودن را تجربه کرده ام.

اتفاقی مبارک در موسیقی ایران

به عنوان رهبر ارکستر که قراراست پروژه "سیمرغ" را رهبری کنم معتقد هستم که این قطعه اتفاقی خاص و مبارک در موسیقی ایران است چراکه معمولا ارکسترهایی که به عنوان ارکسترموسیقی ایرانی و با سازهای وطنی و ملی قطعاتی را اجرا می کردند بسیار اندک بودند و جز ارکستر موسیقی "عارف" ،"شیدا" و ارکسترملی استاد پایور که ساختاری متفاوت با دیگرارکسترهای موسیقی ایرانی داشتند موسیقی تک صدایی و مونوفونیک اجرا می کردند و اجرای اثری چند صدایی در آثار آنها کمتر شنیده می شد ؛ اما قطعه "سیمرغ" یک اثر چندصدایی است از همین رو پدیده چند وجهی بودن هنر موسیقی ایرانی در این اثر به خوبی شنیده می شود.

وی در ادامه افزود : به عنوان یک آهنگساز اعتراف می کنم از زمانی که مشغول فعالیت دراین پروژه شدم تا به امروز خیلی چیزها یادگرفتم و معتقدم که چندصدایی بودن قطعه"سیمرغ" درعین روان بودن بسیار با سلیقه و بدون اغراق ساخته شده است دراین ارکستر به جزساز "مثلث" هیچ ساز غیر ایرانی حتی سازهای کوبه ای استفاده نشده است.

درویشی در ادامه صحبت های خود به سازبندی این اثر اشاره کرد و گفت : ارکستر "سیمرغ" از 6 تار در دو گروه ، 3 عود ،3 بم تار ، 6 کمانچه که در دو گروه کمانچه اول و دوم، 3 قیچک آلتو، 2 قیچک تنور و یک سنتور به صدا درمی آیند ؛ همچنین 8 خواننده زن و مرد کر و یک تک خوان "همایون شجریان" در ترکیب گروه حاضرهستند.

این آهنگساز در پایان صحبت های خود به توضیح کم و کیف ساخت این اثر اشاره کرد و گفت : اجرای قطعه"سیمرغ" هم برای ارکستر سخت بود و هم برای من به عنوان رهبر ارکستر چراکه ما آهنگسازان وقتی می خواهیم قطعه ای را اجرا کنیم به ابن نکته توجه می کنیم که این اثربرای چه طیفی از مخاطبان و توسط چه ارکستری قراراست اجرا شود به این معنا که مثلا اگر قرار است ارکسترسمفونیک تهران اثری را اجرا کند شیوه آهنگسازی روان تر است اما اگر یک ارکستر اروپایی قطعه ای را اجرا می کند با خیال راحت پیچیدگی های هنر موسیقی را درنت نوشته های خود جاری می کنیم؛ وخوشبختانه آقای متبسم به عنوان آهنگساز دراستفاده از پیچیده ترین ریتم ها و تغییرات سرعت کم نگذاشته است و معتقدم حمید متبسم اثری که ساخته بسیار عزیز و عجیب در موسیقی چندصدایی ایرانی است .

حمید متبسم:با قهرمانهای شاهنامه زندگی کردم

حمید متبسم درادامه این نشست با ابراز خرسندی از حضور در جمع خبرنگاران و برپایی این نشست به چرایی انتخاب داستان زال از تابلوهای متفاوت شاهنامه اشاره کردو گفت : شاهنامه فردوسی تصویر مجسمی از زندگی انسان و سرشار از تراژدی و درام است و داستان زندگی زال از جهت تراژدی بسیار شاخص است، چراکه داستان زندگی زال با آرزوی پدری برای بچه دارشدن آغاز می شود ولی زمانی که به دنیا می آید یک مشکل طبیعی دارد، یعنی "آلبینوم" است به این معنا که انسان از بدو تولد با موهایی سفید به دنیا می آید اما سام شاه ایران آنقدر بی دانش و بی شناخت است که فکر می کند این پسر یک اهریمن است و دستور می دهد او را به جنگل ببرند تا خوراک حیوانات شود.

وی در ادامه افزود : برای ساخت قطعه "سیمرغ" سعی کردم از بخشهایی از شاهنامه استفاده کنم که شرح داستان پهلوانی نباشد چراکه گنجینه عظیم شاهنامه علاوه بر داستان پهلوان های ایرانی اشاراتی عمیق به حالات انسان و بخش های مهمی از زندگی آن را از جهات مختلف از جمله زیبایی، انسانیت ، رادمردی ، عشق ویا حتی شوربختی ذات انسان را دارد؛ در این اثر از مجموع 300 بیت 60 بیت را برای اجرا به زبان موسیقی انتخاب کردم و در این بین دوست عزیز محسن بنایی فردوسی شناس کمک های شایسته ای را در چگونگی اجرای لحن ها در بخش های مختلف موسیقی سیمرغ ارائه کرده است.

این آهنگساز در ادامه صحبت های خود به داستان های مختلف این قطعه اشاره کرد و گفت : موسیقی قطعه "سیمرغ" در 5 پرده با نام های"زادن زال"، "سام و زال"،" سیمرغ و زال"،" بازگشت زال" و "رودابه وزال" طراحی شده است که مبین مراحل مختلف زندگی این پهلوان افسانه ای است البته در آغاز یک مقدمه با عنوان دیباچه اجرا می شود که در مجموع شش پرده و حدود یک ساعت موسیقی است.

وی در ادامه به کم و کیف اجرای این قطعه در دستگاه های مختلف موسیقی گفت : شعر فردوسی مانند شعرمولانا، حافظ و سعدی توصیف درون نیست بلکه توصیف برون و لحظه است که به شکلی جاندار وعینی بیان می شود از همین رو شاهنامه فردوسی رنگارنگ است، موسیقی این اشعار هم باید رنگارنگ باشد، نمی توان با یک سه تار اشعار لحظه به لحظه فردوسی را خواند چرا که همواره از حس و حال شعر عقب خواهید ماند ، فردوسی درشاهنامه مدام در حال تعریف و توصیف است و نمی توان با یک رنگ این اشعار را به زبان موسیقی بیان کرد ؛ بنابراین به موسیقی رنگارنگ نیاز است من این رنگارنگی را سعی کرده ام که با ارکستر بزرگ سازهای ایرانی و تغییر پیاپی مقام های موسیقی ایجاد کنم. به همین دلیل این قطعه در آغاز به دلیل داشتن حالت حماسی با چهارگاه آغاز می شود ولی بعد از شنیدن هشت دقیقه موسیقی در بخش دیباچه اولین کلمات در مایه همایون شنیده می شود و بعد از همایون دوباره به چهارگاه و از چهارگاه به اصفهان و از اصفهان به ماهور و از ماهور دوباره به چهارگاه برمی گردد ؛ قسمت پایانی این اثر که عاشقانه است در مایه شور و در دستگاه نوا نواخته می شود .

وی در پاسخ به این سئوال که آیا فرم موسیقی "سیمرغ" را می توان اپرت نامید، گفت : اپرت نوعی از موسیقی آوازی است که نقش هریک از شخصیت های داستان را یک خواننده ای ایفا می کند و از زبان هریک از خواننده ها دیالوگ کاراکترها بیان می شود. شعر فردوسی ولی امکان اجرای اثر در قالب اپرت را به ما نمی دهد چراکه شعر و کلام از زبان یک راوی شنیده می شود و همین مسئله امکان ساختن این قطعه در فرم اپرت را به من نمی داد و به همین دلیل عنوان اپرت برای این اثر مناسب نیست.

حمید متبسم آهنگساز قطعه "سیمرغ" در پایان صحبت های خود گفت : سه سال زندگی با سیمرغ از بهترین لحظه های زندگی من بود و زمانی که این مجموعه به پایان رسید دلم برای سیمرغ تنگ شد چراکه مدام با قهرمان های شاهنامه زندگی کردم و روزها و شبها را با آنها گذراندم؛ امیدوارم نتیجه کار در اجرا خوب باشد و بتواند نظر بیننده را تامین کند.

همایون شجریان: "سیمرغ" نخستین تجربه من در پیچیدگی لحن آوازی است

همایون شجریان تک خوان قطعه "سیمرغ" در پایان این جلسه به ویژگیهای آواز اشاره کرد و گفت : قطعه "سیمرغ" ویژگی و تناسبات خاص خودش را در آواز دارد و برای یک خواننده بخش ها و لحن های متفاوت آوازی را به دنبال داشت چون خود اثر به بخشهای مختلفی تقسیم می شد و دربرخی موارد حزن انگیز بود و دربرخی موارد سرخوشی به دنبال داشت به همین دلیل دراجرای این اثر می بایست بسیار دقیق بود.

این خواننده در پایان در پاسخ به سئوال خبرنگار مهر مبنی براینکه تجربه اپرای عروسکی مولوی به کارگردانی بهروزغریب پورتا چه اندازه توانسته به اجرای قطعه "سیمرغ" کمک کند گفت : کار اپرای مولوی در استودیو ضبط شد و من خیلی فرصت تجربه کردن را نداشتم چراکه ظرف 4 روز دراستودیو ضبط شد؛ به همین دلیل معتقدم قطعه سیمرغ نخستین تجربه من به جهت پیچیدگی های لحن در آواز است.

لازم به ذکر است علیرغم اعلام شدن تاریخ این کنسرت که از 7 تا 9 مرداد ماه است اما هنوز مکان کنسرت به علت صادر نشدن مجوز مشخص نشده است.