موسیقی ما - بهمن بابازاده: رسول نجفیان را بیشتر از اینکه با حرفه اصلی‌اش، یعنی بازیگری و کارگردانی بشناسیم، با ترانه معروف او، یعنی «عجب رسمیه...» به یاد می‌آوریم و اینکه با این یک اثر تا چه حد در بین مردم، طرفدار پیدا کرد و توانست نظر مثبت مخاطبان را به خود جلب کند. در روزهایی که بازار موسیقی کشور به خاطر ایام سوگواری تعطیلی مطلقی را پشت سر می‌گذاشت، سراغش رفتیم و درباره یکی از بهترین آلبوم‌های عاشورایی که او خواننده‌اش است گپ و گفتی را با او ترتیب بدهیم: ‌ «ذوالجناح می‌آید، بی‌سوار...».

•  اتفاق ویژه‌ای به نام «عجب رسمیه...»

لطف الهی با من بود که در خانواده‌ای علاقمند به هنر بزرگ شدم. افراد مسن‌تر خانواده همیشه در جمع، اشعار بزرگان را می‌خواندند. مادر بزرگ من سواد نداشت ولی همه آثار شاهنامه و مولانا را از بر بود. با وجود شرایط مالی نه چندان خوب در کلاسهای استاد مهرتاش حاضر می‌شدم و ردیف‌های آوازی را می‌آموختم. همه این تجربیات باعث شد که من پیشینه خوبی از موسیقی و اشعار بزرگان داشته باشم.

روز ی رسید که بالاخره آن اتفاق که منتظراش بودم، افتاد. در شبکه پنج پخش یک سری برنامه‌های زنده شروع شده بود که البته اعتراف می‌کنم که خیلی سخت بود و بسیاری از مجریان برای حضور در این برنامه‌ها، استرس بدی داشتند. حتی مهمانان هم برای حضور در این برنامه چندان راغب نبودند. در یکی از همین برنامه‌ها بود که متاسفانه مه‌مان ما نیامدند و مدیر شبکه هم نگران بود و می‌گفت حالا که مه‌مان نیست می‌خواهی چطور برنامه را پر کنی؟ من ولی انرژی خوبی داشتم و گفتم یک سری نوا‌ها و آواهای قدیمی دارم که می‌توانم آن‌ها را اجرا کنم. مطمئن هستم که مورد توجه قرار می‌گیرد. با چند مخاطب برنامه هم که مستقیم روی خط ما می‌آیند صحبت می‌کنیم و برنامه بالاخره پر می‌شود. از آنجایی که خداوند باید بخواهد تا یک اتفاقی بیفتد، من «رسم زمونه» را اولین بار در آن برنامه بود که خواندم. یعنی اگر مه‌مان من در آن روز می‌آمد شاید اصلا همه این اتفاقات هرگز برای من نمی‌افتادند. من خواندم و اصلا هم انتظار نداشتیم که مورد توجه قرار بگیرد. آن روز گذشت و فردای آن برنامه با من تماس گرفتند و با یک لحن ترسناکی گفتند که تو در آن برنامه چه کار کرده‌ای مگر؟! من برق از چشمانم پرید و ترسیدم. گفتم نکند که حرف نامربوط یا صحبتی کرده باشم که صلاح نبوده. ولی پرس و جو که کردم متوجه شدم مردم به تلفن‌های سازمان هجوم آورده‌اند و کلی درخواست برای پخش این برنامه شده است. در‌‌ همان روز‌ها هم عزیزی از دنیا رفت که بهانه‌ای شد تا این کار دوباره به مناسبت مرگ ایشان پخش شود و خلاصه این داستان همه گیر شدن آن ترانه با صدای من بود. بعد‌ها برادران «معظمی» سراغم آمدند و به لطف هنر آقای حمید رضا صدری آلبوم «بی‌بی‌جان» با صدای من منتشر شد.

• ذوالجناح می‌آید، بی‌سوار...

من به فراخور شغلم که بازیگری و کارگردانی ست، سفر زیاد می‌روم. مثلا دو ماه تمام به خاطر یک پروژه مجبور بودیم در یک روستای دور افتاده باشیم. مثلا یک هفته کار بود و دو سه روزی مرخصی. همه در آن روزهای مرخصی برمی گشتند تهران ولی من در‌‌ همان روستا می‌ماندم. بچه‌ها می‌پرسیدند تو چرا می‌مانی اینجا و من به آن‌ها می‌گفتم که می‌روم دنبال گنج. من در بین آدمهای این روستا دنبال نوحه خوان و شاهنامه خوان می‌گشتم و آن‌ها را پیدا می‌کردم. کار‌هایشان را می‌شنیدم و جمع آوری می‌کردم. در عرض حدود بیست سال یک مجموعه غنی از شاهنامه خوانی‌ها، لالایی‌ها، مثنوی خوانی‌ها و نوحه نواهای عاشورایی جمع کردم. حالا اینکه چرا اول از همه سراغ نوحه‌های عاشورایی رفتم و آن‌ها را زود‌تر جمع و جور کردم و منتشرشان کردم، دلیل دارد. این حس را داشتم که نواهای عاشورایی عرف در جامعه، روز به روز بیشتر به سمت ابتذال کشیده می‌شوند. طرف از یک ترانه لس آنجلسی خوش‌اش می‌آید و ملودی‌اش را با یک سری از شعرهای عاشورایی ادغام می‌کند و در هیئت‌ها می‌خواند و مردم هم به محض اینکه آنرا می‌شنوند، به جای اینکه منقلب بشوند، غش غش می‌خندند که این‌‌ همان آهنگ فلانی است‌ها. در حالی که ما نوحه‌هایی بسیار با ارزش داریم که قطعا ارزش و اعتبار فرهنگیشان خیلی بیشتر و بالا‌تر است.

همین باعث شد که زود‌تر نوحه‌ها و نوا‌ها را با همکاری و همیاری بسیار خالصانه جناب مهدی مظاهری، دوست و شاعر و سرمایه گذار این آلبوم در قالب آلبوم «ذوالجناح می‌آید بی‌سوار...» روانه بازار کنیم.

• تداوم انتشار آلبوم‌های مناسبتی در طول سال

یک مورد هست که بر همه چیز ضرورت دارد و ما آنرا گم می‌کنیم. پدیده پست مدرنیسم هم در این کشور به غلط آمد و جا افتاد و این رویه و این ذهنیت به وجود آمد که هر چیزی و هر بی‌نظمی و آشفتگی‌ای را می‌شود به آن نسبت داد. «ضرورت» تا نباشد هیچ چیزی وجود نخواهد داشت. اگر شما تشنه نباشید هیچوقت اقدام نمی‌کنید برای حرکت و برطرف کردن تشنگیتان. این ضرورت در مورد مناسبت‌ها هم به خوبی صدق می‌کند. مناسبت‌ها یا کاذب‌اند یا صادق. اگر مناسبت‌ها کاذب باشند در یک برهه خاص، مثل یک جرقه به وجود می‌آید و خیلی زود می‌رود پی کارش. ولی وقتی ما در مورد یک ضرورت صادق صحبت می‌کنیم دیگر در مورد یک چیز یک بار مصرف حرف نمی‌زنیم. یکی از این ضرورت‌های صادق، ایام محرم است. ضرورتی که با جان و دل برای هر کس که عاشقانه به طرفش می‌رود. بدون کوچک‌ترین نفع و سود مالی. مثل آن روستایی که وقتی آن نوحه را برای من می‌خواند، هرگز به این فکر نمی‌کرد که آیا چک‌اش حاضر شده یا نه. چشم‌هایش را می‌بست و به عشق ابا عبدالله می‌خواند.

• ترکیب ساز بندی و استفاده از موسیقی نواحی

در نوحه و نواهای ما تکنیک‌های عجیب و تاثیر گذاری وجود دارد. در تمام مواقع جنگ، ریتم تند می‌شود. شما تمام آن شور و هیجان نبرد را حس می‌کنید. ولی زمانی که کشتار می‌شود و ذوالجناح بی‌سوار می‌آید، ریتم، ریتم سوگ و فاجعه می‌گیرد و آرام می‌شود. یعنی حس و حال آدم‌ها با همین موسیقی بالا و پائین می‌رود. من این تکنیک‌ها را از همین جزئیات گرفتم. از کارهایی که از تمام نقاطی که رفتم شنیده بودم، تاثیر پذیری داشتم. سعی کردم از همه ساز‌ها استفاده کنم ولی تکیه اصلی‌ام روی سازهای مذهبی مثل سنج و طبل و این قبیل ساز‌ها بود.

• حضور ستاره‌های پاپ در آلبوم‌های مناسبتی

به نظر من حتما حضور این ستاره‌ها در کارهای مناسبتی می‌تواند به کشیده شدن مردم به سمت گوش دادن به این قبیل کار‌ها کمک کند. به شرطی که آن ستاره‌ها، ستاره‌های کاذب نباشند. اما به نظرم این قبیل به قول شما ستاره‌ها، در کارهای مناسبتی زیاد موفق نبوده‌اند. کار باید خیلی قوی‌تر از این باشد تا سلیقه مردم در آن نادیده گرفته نشود. به صرف ستاره پاپ بودن، بعضی‌ها حق ندارند دست به هر کاری بزنند.

• آلبوم هشت و سلام آقا

کارهایی که در مورد بزرگان دینی ما ساخته و خوانده شده را اصلا در حد و اندازه‌های آن‌ها نمی‌بینم. بسیار نادر بوده‌اند. درد ما این است که یک سری نوحه‌ها و نواهایی هستند که از درصد مقبولیت بالایی در جامعه برخوردارند و الان باید دغدغه ما حفظ و نگهداری از آن‌ها و ممانعت از فراموش کردنشان باشد. این کارهایی که شما نام بردید، به نظرم سازنده‌های آن‌ها یک نوحه یا نوایی را از پدر بزرگ‌هایشان شنیده‌اند و با امروزی کردن آن، سعی دارند در این ژانر هم خودی نشان بدهند. در حالی که اگر‌‌ همان کارهای قدیمی را بدون دست کاری اجرا می‌کردند، بیشتر و بهتر می‌توانستند مورد توجه قرار بگیرند. به نظرم این کار‌ها هرگز در خور این بزرگان نبوده است.

•  ابتذال در مداحی

ما حدود ده مداح بزگوار داریم که کاملا قابل احترام‌اند و سینه به سینه این میراث را حفظ کرده‌اند. آن‌ها همیشه آن اصالت را حفظ کرده‌اند و این خیلی مهم است. نباید آن‌ها را با بقیه، و کارهای در اصطلاح به روز، یکی کرد.

در دوران نوجوانی من، یک سری مداح پر سن و سال بودند که واقعا کار‌هایشان بی‌نظیر و فوق العاده بود. اما در حال حاضر بعضی جوان‌ها که نه هیچ اطلاعی از تاریخ دارند و نه هیچ اطلاعی از عاشورا و موسیقی و شعر دارند، می‌آیند و برای یک چنین کارهای مقدسی ترانه می‌سازند. این تفکر را دارند که برای عاشورا کار ساختن هم مثل ترانه ساختن برای جوانان و موسیقی پاپ است که همه با آن به هوا بپرند و خوش بگذرانند. ارشاد باید فکری برای ابتذال در مداحی امروزی کند.