موسیقی ما - سالِ 95 با تمام خوشی‌ها و ناخوشی‌هایش به پایان رسید. سالی که اهلِ هنر بسیاری از یارانِ موافق خود را از دست دادند؛ اما حضرتِ حق بهار را آفرید برای امیدِ دوباره به روزگاری بهتر و کرداری نیکوتر. در حالی مروری کوتاه بر اتفاقاتِ موسیقی سالِ گذشته خواهیم کرد که آرزو می‌کنیم سالی که در پیش روی داریم، سالی پر از خوبی و مهر برای اهلِ موسیقی باشد:...
 

• نوروزِ نامیمون و بیماری خسروی آواز ایران

نوروز گذشته با بیماری «محمدرضا شجریان» آغاز شد. خسروی آواز ایران ساعاتی پس از عید نوروز ویدیویی منتشر کرد که در آن از مهمانِ ناخوانده‌ی پانزده ساله‌ای گفت که بار دیگر سراغش آمده است. این ویدیو در فاصله‌ای کوتاه دست به دست شد و واکنش‌های بسیاری را میانِ اهالی موسیقی، هنر و حتی شخصیت‌های هنری به وجود آورد و بسیاری برای ایشان آرزوی سلامتی کردند. در این مدت همچنان بسیاری نگران مهم‌ترین شخصیت آوازی ایران هستند؛ اما «همایون شجریان» - فرزند استاد- چندی پیش در اینستاگرام خود شرح کاملی از وضعیتِ سلامتی پدر داد: «با اینکه سرطان را میهمان خود می خواند، به شوخی به ایشان گفتم شاعر گفته "میهمان گرچه عزیز است ولی همچو نفس، خفه می‌سازد اگر آید و بیرون نرود" تا مصمم‌ترشان کنم برای بدرقه میهمان. تجسم وضعیت برای مثال از نظر حقیر مانند شهری است از شهرهای ایران که مهاجمان وارد شده باشند و بخواهند به اشغالش در بیاورند. بسیاری از ما شاهدش بوده‌ایم در آن زمان که دلیران ایران می‌جنگیدند و جان‌فشانی می‌کردند، دوست می‌کوشید تا در آن ناگوار روزگار روحیه دهد و دعا می‌کرد برای موفقیت و برعکس آن شایعات می‌کوشید برای پذیرش نابودی.»

«همایون شجریان» چند ماه قبل نیز عکسی همراه با پدر و دخترش منتشر کرد که خبر امیدوارکننده‌تری درباره‌ی وضعیت سلامتی‌ پدر داد: «عزیزان رسیدگی‌ها و مراقبت‌های ویژه پزشکى از پدر به شدت ادامه داشته و باعث شده که حال ایشان بهتر شود و ما هم امیدوارتر. از پانزده سال پیش تا به امروز پزشکان عزیز زیادى مسئولیت درمان‌های پدر را برعهده داشته‌اند که دست تک‌تکشان را می‌بوسم و خود را مدیونشان مى دانم. از آوا جان مشکاتیان عزیز و همیشه مهربانم بسیار بسیار سپاسگزاریم که چند ماه است با وجود مشغله‌های زیادى که دارد، تا بازگشت همسر پدر از سفر با عشق و صبورى شبانه روز و تمام وقت به همراه پرستارهاى ویژه از ایشان مراقبت و کارهایشان را مدیریت می‌کند. سپاس دیگرمان از وزیر بهداشت جناب دکتر هاشمى ست که از روز اول دوستانه و بى توقع اجازه ندادند که در منزل براى مراقبت‌ها و رسیدگی‌های پزشکى از پدر دچار مشکل شویم. دعاهاى شما عزیزان و لطفتان بزرگ‌ترین دلگرمی‌هاست، برایتان بهترین آرزوها را دارم، هر کجا که هستید شاد و برقرار باشید."
 

• انتشارِ دو آلبوم از محمدرضا شجریان

سالِ گذشته همچنین یک آلبوم از «محمدرضا شجریان» با آهنگسازی «پرویز مشکاتیان» منتشر و یک آلبوم دیگر از او با آهنگسازی «تهمورس پورناظری» مجوز انتشار گرفت. «طریق عشق» که طی مراسمی باشکوه در تالار وحدت رونمایی شد، مجموعه‌ای از قطعات است که محمدرضا شجریان با همکاری گروه عارف در سال ۶۷ طی یکی از کنسرت‌های اروپایی‌اش اجرا کرده است. پرویز مشکاتیان سرپرست گروه عارف و داریوش پیرنیاکان، جمشید عندلیبی، محمد فیروزی، اردشیر کامکار، بیژن کامکار و ارژنگ کامکار از اعضای گروه عارف بودند که در اجرای این قطعات نقش ایفا کرده‌اند. این قطعات در زمان اجرا با استقبال عمومی مواجه شدند اما به عنوان یک مجموعه در کنار هم ضبط استودیویی نشدند. آلبوم طریق عشق از قطعات «پیش‌درآمد افشاری»، «تکنوازی سنتور»، «سنتور و آواز»، «چهارمضراب، دل‌انگیز»، «تار و آواز»، «تصنیف دل مجنون»، «نی و آواز»، «کمانچه و آواز»، «تصنیف» و «تصنیف جان جهان» تشکیل شده‌ است.

اما در عینِ حال قرار است اوایل سالِ جاری، آلبومِ دیگری از خسروی آواز ایران با آهنگسازی «تهمورس پورناظری» منتشر شود. اثری که این دو هنرمند، پیش از این کنسرت‌های آن را نیز برگزار کرده‌اند و به نظر می‌رسد همان‌طور که از آثارِ  برادران پورناظری انتظار می‌رود، اثری متفاوت از دیگر کارهای استادِ آوازخوان باشد.
 

• ادامه‌ی نقش اجتماعی استاد حسین علیزاده

استاد حسین علیزاده نیز در سالی که گذشت، کنسرت‌های بسیاری به صورت بی‌کلام به اجرا درآورد و علاوه بر آن در امریکا نیز کنسرت‌هایی برگزار کرد؛ پروژه‌ی «غم‌نومه‌‌ی فریدون» او نیز طبق آنچه گفته می‌شود، قرار است اوایل سالِ آتی با کارگردانی «پیمانِ قدیمی» روی صحنه رود؛ اما او همچنان به عنوانِ یک موزیسین، وظیفه‌ای اجتماعی نیز برای خود لحاظ کرده و به همین خاطر است که همواره در کنار برگزاری کنسرت‌هایش، نظراتِ خود پیرامون موسیقی را نیز ارایه می‌دهد؛ برای مثال در مراسم بزرگداشتش در دانشگاه فردوسی مشهد گفت: «ما اهل موسیقی که مستقلاً از فستیوال‌ها دعوت می‌شویم و معمولاً هم تمام قراردادها و رفت و آمد و اقامت در سطح بسیار خوبی است. در خیلی از این فستیوال‌ها حتی بلیط هم فروخته نمی‌شود. یا مثلا فلان برنامه رادیویی در فرانسه ما را دعوت می‌کنند بلیت خیلی سمبولیک و به قیمت خیلی ارزان فروخته می‌شود یا اصلاً فروخته نمی‌شود که مردم بیایند. توجه داشته باشید ما را رایگان دعوت نمی‌کنند، بهترین قراردادها را می‌بندند، چرا این کار را می‌کنند؟ اتفاقا موسیقی‌های سرگرم‌کنندۀ خودشان کار خودش را می‌کند و خیلی هم درآمدزاست. اما دولت‌ها مثلاً می‌گویند موسیقی دورۀ باورک، یا موسیقی آنتیک یا موسیقی قدیمی اروپا یا اصولاً همین الان موسیقی کلاسیک؛ می‌دانید که موسیقی پاپ در تمام دنیا هم درآمدزاست و هم انبوه جمعیت همیشه مصرف‌کننده‌اش هست. در کشورهای غربی و اروپایی یا آمریکا هم ارکسترهای سمفونیکشان اگر قرار باشد فقط با فروش بلیت جلو بروند دچار مشکل مالی می‌شوند و آنها حامیان مالی دارند که دولتهایشان این قانون را گذاشته که وقتی حمایت می‌کنند از مالیات معاف می‌شوند و سرمایه‌داران تشویق می‌شوند که از هنرها حمایت کنند و شما می‌بینید با اینکه از نظر درآمدزایی آثار هنری در همه رشته‌ها این درآمدزایی را ندارد ولی سر پاست برای اینکه آن برای جامعه و فرهنگ جامعه مهم است.»
 

• ادامه‌ی ماجراهای ارکستر سمفونیک تهران

ارکستر سمفونیک تهران سال گذشته را چون سالِ پیش از آن پرهیاهو آغاز کرد و البته بعد از آن تقریبا به شکل بی‌حاشیه‌ای ادامه داد. «علی رهبری» که اواخر سال 94 بنا به دلایلی که به شکلِ مبسوط آن را توضیح داده بود، استعفا کرد؛ اما اوایل سال گذشته بار دیگر به ایران بازگشت تا در دیدار با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند نقش خود را در ارکستر سمفونیک تهران ادامه دهد. «علی رهبری»، مدیر هنری ارکستر سمفونیک، تهران را به مقصد وین ترک کرد. این تغییرات پس از جلسه‌ی شورای هنری ارکسترها رخ داده است که موجب دلخوری فرهاد فخرالدینی و علی رهبری شد. این دو هنرمند اعلام کردند که دیگر تمایلی ندارند تا رهبر این ارکسترها باشند. به هرروی رهبری در مدت مدیریت خود توانست برنامه‌ای سالیانه برای ارکستر در نظر بگیرد و از نظر هنری روی صحنه به همه ثابت کرده است که در ایران هم امکان کار حرفه ای با کیفیت بالا وجود دارد.

همچنین ارکستر سمفونیک در این مدت از نظمِ مثال‌زدنی‌ای برخوردار بود. به هر روی فعالیت‌های او در ارکستر سمفونیکی که بعد از چند سال تعطیلی بازگشایی شده بود، متوقف شد تا «شهرداد روحانی» به عنوان رهبر ارکستر سمفونیک تهران فعالیت‌هایش را آغاز کند و اولین کنسرت با رهبری روحانی، پنجم خردادماهِ سال گذشته در تالار وحدت روی صحنه رفت. زمان او بار دیگر، گروه کر نیز بار دیگر فعالیت‌های خود را آغاز کرد. روحانی، شرط‌هایی برای پذیرش این منصب داشت که سر و سامان دادن به وضعیت نوازنده‌ها ‌بود، نوازندگانِ این ارکستر سرانجام بعد از مدت‌‌ها مشکل حقوق و بیمه‌اشان تا حدی مرتفع شد. در این میان اما همچنان بحث‌هایی پیرامون فعالیت‌های ارکستر سمفونیک وجود دارد و صف مخالفان و موافقانش را دارد؛ هر چه هست اما ارکستر سمفونیک تهران دارد روزهای آرامی را با اجراهایی مرتب پشت سر می‌گذارد و 24 و 25 همین ماه هم بارِ دیگر کنسرت برگزار می‌کند. حضورِ شهردادِ روحانی بر ارکستر سمفونیکِ تهران، همچنین سیلِ مخاطبان را نیز به این ارکستر وارد کرده است و بعد از مدت‌ها شاهد تمدید کنسرت‌های ارکستری هستیم که می‌گویند قدیمی‌ترین ارکستر سمفونیک خاورمیانه است.
 

• استعفای فرهاد فخرالدینی از ارکستر موسیقی ملی

امسال یکی از مهم‌ترین اتفاقاتِ‌ موسیقی ایران، استعفای «فرهاد فخرالدینی»‌ از ارکستر موسیقی ملی بود. او درباره‌ی این اتفاق گفت: «از آنجا که هیچ خبری از پیگیری دوستان برای فعالیت‌های ارکستر موسیقی ملی ایران انجام نشد، کار را به سمتی هدایت کردند که من دیگر میل ندارم در این مجموعه حضور داشته باشم. بنابراین از همان چند روز پیش به دوستان اطلاع دادم که دیگر حاضر به همکاری نیستم و ترجیح می‌دهم در این مجموعه کار نکنم.»

او مشکلات بسیاری در مدتِ زمانِ حضورش در ارکستر موسیقی ملی از سر گذرانده بود؛ مثلا اینکه حتی نت‌نویسی هم پولِ خود را دریافت نکرده بودند. نداشتن سالن تمرین، نبودِ برنامه‌ی منظم و بودجه‌ی ناکافی از دیگر مشکلاتی بود که استادِ کارکشته‌ی موسیقی مدت‌ها با آن دست به گریبان بود. او در بخشِ دیگری از صحبت‌های خود به این مساله اشاره کرده بود که آقایان می‌روند و از کشورهای دیگر مهمان خارجی می‌آورند و برای آنها هزینه‌های هنگفتی می‌کنند. من نمی‌دانم با این سن و سال چقدر باید از اعتبار خودم هزینه کنم که هنرمندان در کنار ما حضور داشته باشند: «تمام هنرمندان حاضر در مجموعه موسیقی ارکستر ملی طلبکار هستند و باید حساب و کتاب آنها هر چه زودتر مشخص شود. من دیگر نمی‌دانم چه حرفی را باید در زمینه ارکستر ملی بازگو کنم و فکر می‌کنم در این مجال بهتر است به آقایان بگویم هر کاری که دوست داشتید با ارکستر موسیقی ملی انجام دهید.»

در این میان معاونت امور هنری علت این استعفا را سازماندهی ارکسترها دانست و همان‌زمان مدیر روابط عمومی معاونت هنری در این باره گفت: «به نظر می‌آید موضوع بیشتر و به سازماندهی ارکسترها مربوط باشد. حل این موضوع منوط به برگزاری جلسه معاون امور هنری وزارت ارشاد با مدیر بنیاد رودکی و بررسی جزییات است. آقای مرادخانی تاکید کرده که آقای فخرالدینی برای معاونت هنری وزارت ارشاد قابل احترام است و تمام تلاش معاونت هنری بر این است که از حضور ایشان استفاده کند.» اما این امر محقق نشد تا «فرهاد فخرالدینی» برای همیشه ارکستری را ترک گوید که خود بنیان‌گذار آن بود و بخشِ مهمی از جامعه‌ی موسیقی را از حضور خود محروم کرد.
 

• حضور فریدون شهبازیان به عنوان رهبر ارکستر ملی

پس از آن‌که فرهاد فخرالدینی - رهبر پیشین ارکستر ملی - نیمه شهریورماه امسال با اعلام این‌که «تا برآورده شدن درخواست‌هایش از بنیاد رودکی مایل به ادامه همکاری با ارکستر ملی نیست» از سمت خود کناره‌گیری کرد، فریدون شهبازیان - آهنگساز - چوب رهبری ارکسترِ ملی را در دست گرفت. ارکستری که می‌گوید ارکستری متفاوت از ارکستر موسیقی ملی است و به همین خاطر نامِ آن را «ارکستر ملی» گذاشتند. «شهبازیان» سال‌ها سابقه‌ی فعالیت در این ارکستر را دارد؛ از پیش از انقلاب و حالا ارکستری را ساماندهی کرده است که در مدتِ زمانِ کوتاهی که از فعالیتش می‌گذرد، نشان داده که حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد؛ اما حضور «علیرضا افتخاری» به عنوانِ خواننده‌ی ارکستر ملی هم یکی دیگر از اتفاقات مهم در سالِ جاری بود. «افتخاری» اولین بار در جشنوار‌ه‌ی موسیقی فجر به اجرای برنامه پرداخت و تعدادی از خاطره‌انگیزترین تصانیف و‌آوازهایش را بازخوانی کرد. «فریدون شهبازیان» در ابتدای این مراسم گفت:‌ «این ارکستر با هدف پیشبرد موسیقی ارکسترال و اصیل ایرانی تشکیل شده است. دل‌مشغولی من اجرای خوب و ارزشمند موسیقی ایرانی که موسیقی‌دانان کشورمان می‌سازند و موسیقی ملل است که امیدوارم محقق شود. من تولد ارکستر ملی ایران را تبریک میگویم.»

شهبازیان همچنین یادی از فرهاد فخرالدینی رهبر پیشین ارکستر ملی ایران کرد. در این مراسم «سید رضا صالحی امیری» نیز به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور داشت. این ارکستر در چند شهرستان نیز به اجرای برنامه پرداخت؛ اتفاقی که در نوعِ خود بی‌نظیر است و همچنان با استقبال مخاطبان همراه است. حالا «شهبازیان» می‌گوید قصد دارد که فعالیت‌های این ارکستر را با خوانندگانِ دیگر نیز ادامه دهد.
 

• رکورد شکنی کنسرت‌های ناگفته

اما رکورد کنسرت‌های سال گذشته از آنِ «ناظری»ها بود. استاد «شهرام ناظری» - خواننده‌ی برجسته‌ی موسیقی سنتی- توانست در کنار پسرِ خود «حافظ» کنسرت‌های متعددی را در بسیاری از شهرستان‌های ایران برگزار کند که همگی‌اشان با استقبال بسیار زیادی روبه‌رو شده و برای چندین بار تمدید شود. نسرت فصل نو «ناگفته» حافظ و شهرام ناظری که در تاریخ‌های ۱۵، ۲۰ و ۲۱ مرداد تمدید شده بود، برای مثال این کنسرت توانست تنها در تهران رکورد ۲۱ هزار نفری تماشاگران را به نام خود ثبت کند.پس از گذشت دو سال از انتشار این آلبوم، «ناگفته» نیز هنوز در صدر فروش قرار دارد.
 

• گرمی در کنارِ اسکار

اگر سال گذشته، «اصغر فرهادی» توانست با جایزه‌ی اسکار برای فیلم فروشنده، یک افتخار بزرگ برای سینمای ایران به ارمغان بیاورد؛ «کیهان کلهر» هم توانست به همراه گروه جاده‌ی ابریشم، با دریاقت جایزه گرمی جامعه‌ی موسیقی را سربلند کند. سال 95، سالِ کیهان کلهر بود. آلبوم «Sing Me Home» به سرپرستی یویوما و آهنگسازی و نوازندگی کیهان کلهر برنده جایزه ِگرَمیِ بهترین موسیقی جهانی در پنجاه و نهمین دوره این رویداد شد. یویوما یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین ویولن‌سل نوازان معاصر است که به همراه گروه موسیقی جاده ابریشم که شماری از برجسته ترین نوازندگان جهان از جمله کیهان کلهر عضو آن هستند، اتفاقاتِ مهمی را در موسیقی به دست آورده و در این میان «جایزه‌ی گرمی» یکی از آنان است. پیش از این، در میان هنرمندان موسیقی ایران، تنها استاد محمدرضا شجریان و حسین علیزاده برای آلبوم‌های «فریاد» و «بی تو به سر نمی‌شود»، کاندیدای دریافت جایزه گرمی شده بودند و نام هیچ موزیسین ایرانی در میان برندگان جوایز گرمی (حتی گروهی) نبود اما کیهان کلهر این طلسم را شکست.

 اما صرف‌نظر از این ماجرا، او کنسرت‌های متعددی را نیز در ایران برگزار کرد. هم همراه با «اردال ارزنجان» و هم کنسرت‌های متعددی تحت عنوانِ «پردگیان باغ سکوت» در تهران و بسیاری از شهرستان‌های ایران، حتی شهرستان‌های دور افتاده. او همچنین بانی اولین کنسرت رایگان در ایران بود و در  شهرهای بوشهر، شیراز، اهواز به مناطق محروم ایران سفر کرد تا کنسرت‌های رایگانی در شهرهای تربت حیدریه و زاهدان برگزار کرد و آن‌طور که خودش در آن تاریخ نوشت: «هدف اصلی از برگزاری کنسرت علاوه بر ترویج موسیقی سنتی و اصیل ایرانی، حمایت از علاقه‌مندان به موسیقی در مناطق محروم ایران است، چون هیچ موسیقیدانی حاضر به برگزاری کنسرت در این نواحی نیست، با وجود این‌که مردم این نواحی از عشق و شعور بالایی نسبت به موسیقی ایرانی برخوردارند.»
 

• حضور جیوان گاسپاریان در جشنواره‌ی موسیقی فجر

اگر چه جشنواره‌ی موسیقی در سالِ گذشته بی‌حاشیه‌ی چندان و البته بدونِ تاثیر کافی برگزار شد، اما حضور «جیوان گاسپاریان» در بخش بین‌المللِ این رویداد، اتفاق بزرگی بود. «جیوان» قرار بود سال 94 و در قالب سی‌ویکمین جشنواره‌ی موسیقی فجر به ایران بیاید، اما به علتِ آنچه «بیماری» عنوان شد، کنسرتش لغو شد تا سرانجام در سی‌ودومین جشنواره‌ی موسیقی فجر روی صحنه آمده و به اجرای برنامه بپردازد.  در بخش ابتدایی این کنسرت، گاسپاریان به همراه سه نوازنده دودوک به روی صحنه آمد و چند قطعه‌ی بی کلام را اجرا کردند؛ از جمله قطعاتی که در این بخش اجرا شد می‌توان به «ساری گلین» اشاره کرد. پیش از این، اجرای این قطعه را در کنسرتِ «به تماشای آب‌های سفید» در همراهی با «حسین علیزاده» از او شنیده بودیم.» «جیوان» اما در  این کنسرت ، هم «گلادیاتور» را نواخت و هم قطعه‌ی محبوبش «ماما» را و همچنین چند قطعه‌ی باکلامِ‌ دیگر که خودش خواند و اجرایشان کرد.
 

• «رگ خواب»؛ آلبومی که نیامده هیت شد

آلبوم موسیقی «رگ خواب» به آهنگسازی «سهراب پورناظری» و آواز «همایون شجریان» در آخرین روزهای سال یکی از مهم‌ترین آثاری بود که در حوزه‌ی موسیقی سنتی منتشر شد. این دو هنرمند، مدتی پیش از این نیز آلبومِ تصویری «خداوندان اسرار» را منتشر کردند؛ اما «رگ‌خواب» تجربه‌ای متفاوت برای این دو موزیسین بود. قطعه‌ی «رگ خواب» که در تیتراژ پایانی فیلمی با همین نام به کارگردانی «حمید نعمت‌الله» شنیده شد، بارِ دیگر سرو صدای زیادی به‌پا کرد؛ اما «آهای خبردار» دیگر قطعه‌‌ی باکلامِ این اثر  از همان نخستین اکرانِ فیلم با استقبال بسیار زیادِ مخاطبان همراه شد؛ شاید به همین خاطر بود که مسوؤلان جشنواره‌ی فیلمِ فجر، تصمیم گرفتند تا در کلیپ پایانی این رویداد از آن استفاده کنند،  این اتفاق در حالی رخ داد که از آهنگساز و خواننده‌ی اثر برای این رخداد اجازه نگرفته بودند و حتی  نامِ این اثر در میان کاندیداهای دریافتِ سیمرغ بخش موسیقی باشد؛ آن هم در شرایطی که نام فیلمی در میان کاندیداها بود که اصلا موسیقی متن نداشت؛ سهراب پورناظری در واکنش به آن ماجرا نوشت:‌ «معتقدم گرامی‌داشت اثرِ یک هنرمند، جز به توجه‌ مردم اتفاق نمی‌افتد و خدا را شاکرم که موسیقی این فیلم با توجه مخاطب همراه شده است.» اما انتشارِ آلبوم این اثر توانست بارِ دیگر همراهی بسیاری از مخاطبان حتی آنان که مخاطبانِ اصلی موسیقی سنتی نیستند را به وجود بیاورد و خیلی زود به قطعاتِ هیت بدل شود. کافی است نگاهی به شبکه‌های اجتماعی بیاندازید تا تاثیرِ انتشارِ این آلبوم را در میانِ طیف مردم مشاهده کنید.
 

• علیرضا قربانی و سیلِ مخاطبانش

اما یکی از پرکارترین خوانندگانِ موسیقی سنتی در سال گذشته «علیرضا قربانی» بود. او اواخر سال 94«دخت پری‌وار» را با آهنگسازی «مهیار علیزاده» منتشر کرد که با استقبال بسیار خوبی از سوی مخاطبان همراه شد. کنسرت‌های این برنامه اما سال گذشته برگزار شد و یازده کنسرت را طی ده شب به اجرا درآوردند. این خواننده‌ی شناخته شده‌ی موسیقی سنتی، همچنین بهمن ماه، دو سانس کنسرت در برج میلاد با آثاری از فردین خلعتبری و مهیار علیزاده به اجرا درآورد که به دلیل استقبال زیاد مخاطبان برای پنج شب دیگر تمدید شد. این برنامه قرار بود برای ده سانس برگزار شود که به دلیل پربودن سالن این امکان به وجود نیامد.
 

• اجرا در شورای اروپا

«علی قمصری» سالِ گذشته را مثلِ چند سالِ اخیر پرکار گذراند. او در آخرین روزهای سال آلبوم «درصط» را منتشر کرد. کلاس‌هایش را در شهرستان‌های مختلف برگزار و همراه با ارکستر موجِ نو به اجرای برنامه پرداخت؛ اما اجرای او در شورای اروپا با همراهی لوسین خاچاتریان را می‌توان یکی از اتفاقاتِ مهمِ سال دانست. در این کنسرت، تار قمصری به‌عنوان نمادی انتزاعی از اسلام و شرق در مواجهه با پیانوی خاچاتریان به‌عنوان نمادی از اروپا با هدف نمایش انتزاعی از مواجهه و آمیختگی فرهنگی شرق و غرب اجرا شد. این برنامه یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی‌ است که در آن، وزرای امور خارجه‌ی سایر کشورهای اروپایی و چهره‌های مهم فرهنگی جهان حضور دارند.
 

• کنسرت مشترک پرواز همای و عالیم قاسم‌اف

یکی از مهم‌ترین کنسرت‌هایی که در سالِ گذشته برگزار شد، کنسرت مشترکِ «عالیم قاسم‌اف» و «پرواز همای» بود که البته حاشیه‌های بسیاری نیز به همراه داشت. «همای» در فستیوال موسیقی موغام در باکو با استاد قاسم اف آشنا و به او پیشنهاد همکاری می‌دهد.  اول قطعه‌ی «بی کس» را به دو زبان آذری و فارسی برایش ارسال می‌کند و او از این قطعه خوشش می‌آید و این همکاری شکل می‌گیرد تا سرانجام برای چند شب در ایران به اجرای برنامه می‌پردازد. رپرتوار از ساخته‌های «همای» بود؛ خواننده و آهنگسازی که می‌گوید مهم‌ترین هدفش از اجرای این برنامه، مقابله با کسانی است که می‌خواهند بینِ ایرانی‌ها و آذری‌ها اختلاف بیاندازند و حالا زبان موسیقی در این میان می‌تواند راهگشا باشد. این کنسرت البته با حاشیه‌های بسیاری همراه شد و البته همای در پاسخ به آن گفت: «به کسانی که ایراد می گیرند و می پرسند آیا منظور من از «جنجال دو دیوانه» هم تراز کردن خودم با استاد بوده است می‌گویم به هیچ عنوان این گونه نیست. چه سن و سال ما و چه سابقه کاری مان نشان می‌دهد که به هیچ عنوان قابل مقایسه با هم نیستیم و من شاگردی عالیم قاسم اف را می‌کنم. واژه دیوانه به پیشینه کهن آن در ادبیات ما و شور و شیدایی حاصل از آن اشاره دارد.»
 

• سالار عقیلی؛ همچنان پرکار و همچنان محبوب

سالار عقیلی در سالی که گذشت نیز چند آلبوم منتشر کرد که از میانِ آنها «از تنهایی گریه مکن» با آهنگسازی «ابوالفضل صادقی‌نژاد» با استقبالِ خوب منتقدان روبه‌رو شد؛ اما انتشار آلبوم «میهن» با آهنگسازی «محمد جلیل عندلیبی» که اسفند ماه سالِ گذشته منتشر شد، بارِ دیگر توانایی‌های این خواننده را به رخ کشاند؛ ضمن آنکه این اثر بازگشتِ دوباره‌ای برای آهنگسازِ کهنه‌کار بود. محمد جلیل عندلیبی که علاقه مندان به موسیقی ایرانی نامش را با آثاری همچون «بنمای رخ»، «آتش در نیستان» و «غریبستان» به خاطر سپرده اند، در کارنامه هنری اش سابقه همکاری با خوانندگان مطرحی همچون محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، زنده یاد رضوی سروستانی، زنده یاد ایرج بسطامی و علیرضا افتخاری را دارد. این آهنگساز شناخته شده، بعد از هفت سال وقفه در فعالیت های خود اقدام به انتشار آلبوم «میهن» زده است.  ژاله صادقیان در آلبوم «میهن» به عنوان گوینده حضور پیدا کرده است. در این میان سالار عقیلی همچنان کنسرت‌های متعددی نیز در تهران و شهرستان برگزار کرد که همگی‌اشان با استقبال روبه‌رو شدند.
 

• محمد معتمدی و تک قطعات پرطرفدار

«محمد معتمدی» هم در سالی که گذشت، کنسرت‌های متعددی برگزار کرد؛ اما او تمرکز اصلی خود را بر انتشارِ تک‌قطعه‌ها گذاشت که بسیاری از آنان با استقبال بسیار خوبی روبه‌رو شد که از جمله‌ی آن می‌توان به قطعه‌ی «کویر» اشاره کرد. او امسال همچنین چند تیتراژ خواند که «سیانور» جزو مهم‌ترین آنها بود. اجرای پوئم سمفونی تختی به رهبری «علی رهبری» و آهنگسازی پوریا خادم که توسط ارکستر فیلارمونیک پراگ ضبط شد نیز از دیگر فعالیت‌های این خواننده‌ی جوان در سالِ گذشته بود. او همچنین چند آلبوم دارد که به تدریج در سالِ جاری منتشر خواهد شد.