[ امیرناصر رنجبر - نوازنده ]
 
کنسرتو ویولن «هوشنگان» در سه موومان برای ویولن سولو و ارکستر زهی با محوریت مُدها و ملودی های ایرانی و کُردی، در سبکی که خود هوشنگ کامکار آن ‌را «موسیقی ملی» می‌خواند، نوشته شده است. هوشنگ کامکار پیش ازین نیز از سال‌های آغازین دهه ۶۰ گام‌های جدی و تلاش‌های به سزایی در نوشتن فرم کنسرتو، کنسرتینو و یا کنسرتو گروسو انجام داده است که در طی این چند دهه هر کدام با استقبال خوب جامعه موسیقی و تاثیر گذاریِ ادامه داری در فضای موسیقی ایرانی روبرو شدند.

ازین آثار می‌توان به: برتارک سپیده (برای سنتور و ارکستر)، ز شبستانه برای کمانچه و ارکستر و کوچه باغ‌های چوارباخ (کنسرتو گروسو) اشاره کرد.
 
در کنسرتو «هوشنگان»، آهنگساز در موومان اول از چهار روش کلی برای مُدگردی استفاده کرده است:
۱-مدولاسیون با ارائه‌ی نمایان ثانوی
و در نتیجه محسوس جدید
۲-مدولاسیون کروماتیک
۳-مدولاسیون با آکورد مشترک
۴-مدولاسیون ناگهانی.
فضای غالب موومان اول در سه مد:
۱- مینور
۲- فریژین (به مثابه هم ارز تامپره مد شور)
۳- چهارگاه تامپره
به سِیرِ خود ادامه می‌دهد.

گاه پاساژی در اثر وجود دارد که به صورت پیاپی تنها چند نت در مینور و چند نت در چهارگاه شنیده می‌شود و این خروج های موقت با دقت و ظرافتی نوشته شده اند که منجر به ارتباط صوتی‌ و احساسیِ خوبی با شنونده می‌شوند.

تم اول با احساسی ریتمیک، و متشکل از موتیف های کوتاه (که در ادامه‌ی موومان مورد گسترش قرار می‌گیرند) در فضایی یادآور ملودی های کُردی نوشته شده است و تم دوم با حالت آوازی و پرش‌های اکتاو در جملات آغازین متمایز شده است.
 
موومان دوم که بنابر سُنّتِ کنسرتوهای کلاسیک موومان آهسته است، با فضایی عطرآگین از جملات و بافت های تغزلی در میانه‌ی دو موومان بیرونی قرار گرفته است. خطوطِ بلندِ ملودی های آوازی و تغزلی، و هارمونی ژرفی که برای همراهیِ آن نوشته شده است، فضایی کم‌ ‌و بیش عاشقانه اما غرق در اندیشه و تفکری عمیق بر موسیقی حاکم می‌کند. علی‌رغمِ تقسیمات و وجوه فرمال، اما موومان دوم را می‌توان سراسر به یک ملودیِ آوازیِ بلند و پیوسته تشبیه کرد. که در نمونه های سازیِ نوشته شده توسط آهنگساز (به گمان نگارنده‌ی این سطور) شاید موفق ترین اثرِ او (در این‌گونه از بیانِ موسیقایی) باشد.
 
موومان سوم برخلاف دو موومان قبلی در مد ماژور شروع می‌شود و بخش اعظم موومان در همین فضای شاد و پر انرژی ماژور نوشته شده است. همین‌طور غنای پلی-فونیک به وضوح در این موومان برجسته تر از دو موومان پیشین است.

در لحظاتی از این موومان صحیح تر آن است که قائل به وجود مد «ماهور» ایرانی باشیم تا ماژور. ویژگی های چرخش ملودی و دانگ های مورد استفاده در جملات بیش از آنکه تداعی‌گرِ فضایِ تنال باشند، فضای مدال را به ذهن متبادر می‌کنند. و در تم های موومان سوم نیز، ردپای موسیقی کلاسیک ایرانی و موسیقی کُردی کاملا مشهود و مبرهن است.

همینطور استفاده از برخی تحریر‌ها و تکیه ها در پارت سولو هویت ایرانی اثر را پایدار تر می‌گرداند.

نکته جالب توجه در این موومان، دو مدولاسیون اولی به مد دشتی برای رسیدن به یک تم کاملا آوازی و در تقابل با تم اول و دومی به مد مینور برای رسیدن به یک تم محلی کُردی که یادآور موتیف هایی از موومان اول نیز هست.

نقشه‌ی مدولاسیون اول نقشه‌ی جالب توجهی است: ر ماژور - سل ماژور (می مینور) - می فریژین (دشتی سی).

به عبارتی: استفاده از نمایان زیرین و استفاده از تنالیته های نسبی (سل ماژور - می مینور، هر چند بدون شنیدن شدن اکورد دومینانت و تونیک می مینور و در نتیجه عدم تثبیت مد مینور، چرا که هدف مرکز قرار دادن نت می به عنوان پایه فریژین مقصد است نه پایه مینور مقصد!) اما همه این اتفاقات در یک سیر ملودیک و روان برای گوش شنونده اتفاق می‌افتد و باید بگوییم آهنگساز در هدایت گوش ما به مقصد مورد نظرش بسیار موفق عمل کرده!
 
اجرای پارت ویولن سولو‌ی این کنسرتو به عهده نوازنده توانا، علی جعفری پویان بوده و او با اجرای دقیق و بیانگر خود بر غنای اثر افزوده است.

اجرای چنین قطعه ای، به خصوص در مقام سولیست، مستلزم: ۱- توانایی و احاطه بر نوازندگی ویولن کلاسیک و ۲- آشنایی عمیق با موسیقی ملی ایران و ویژگی نغمات آن است. که علی جعفری پویان با داشتن این هر دو توانسته گام موثری در اجرا و بیان این موسیقی بردارد.

همچنین بخش ارکستر زهی این قطعه با حضور ارسلان کامکار: ویولن و ویولا، علی جعفری پویان: ویولن و نگار نوراد: ویولنسل ضبط شده؛ همچنین ضبط و ادیت این اثر در استدیو سیا و توسط سیاوش کامکار و بهروز زندی توسل و میکس و مسترینگ توسط حامی حقیقی انجام گرفته که حضور همه این عوامل در کنار یکدیگر منجر به نتیجه ای قابل قبول و شنیدنی در حوزه موسیقی ملی ایران شده است.

مخاطبان و شنوندگان این طیف موسیقی، طبعا با محدودیت ها و موانع موجود بر سر راه ضبط و تولید آثار این چنینی آشنا هستند، و به هر حال هنرمندان این حوزه از موسیقی با در نظر گرفتن استاندارد های هنری و امکانات موجود همواره در تلاش هستند تا به نتیجه مطلوب و معقولی برسند.