موسیقی ما - رئیس هیات مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان از درگذشت آخرین میراث‌دار آواهای مقامی روستای «مسک درمیان» خراسان جنوبی در سکوت خبری خبر داد.

رضا سلیمان نوری با بیان این‌که «زبیده اسدزاده» حافظ آواهای مقامی و کهن مرتبط با آیین «زرده به در» به علت کهنسالی در سن ۷۵ سالگی، چهارم خرداد در روستای محل زندگی خود درگذشت، گفت: «جایگاه و نقش  این بانوی هنرمند، به این دلیل اهمیت داشت که  آیین «زرده به در» سنتی کهن است که در همه‌ی کشور، فقط در روستای  مسک شهرستان درمیان برگزار می‌شد و مرحومه زبیده اسدزاده، تنها فردی بود که همه‌ی آواهای مقامی و رسوم مرتبط با این آیین را به صورت کهن اجرا می‌کرد.»

سلیمان نوری در ادامه با اشاره به ثبت ملی آیین «زرده به در» در فهرست آثار ملی ایران به شماره شماره ۱۶۲۸ در سال ۹۷ گفت: «خوشبختانه پرونده این اثر ملی با استفاده از محفوظات بانو زبیده اسدزاده تکمیل شده و با وجود درگذشت او می‌توان شاهد ادامه راه این بانوی هنرمند در اجرای این سنت کهن در خراسان جنوبی بود، اما متاسفانه با تکمیل پرونده‌ی ثبت ملی این آئین ملی، او نیز فراموش شد.»

این دانش‌آموخته‌ی ایران‌شناسی با گلایه از مسئولان فرهنگی خراسان جنوبی که به انتشار خبری کوتاه از درگذشت او در فضای مجازی بسنده کردند، اظهار می‌کند: «متاسفانه هر روز شاهد درگذشت تعداد بیشتری از هنرمندان بومی ایران و وارثان سنت‌های نیاکان‌مان در سکوت خبری و بی توجهی مسئولان مرتبط به این افراد و گنجینه‌هایی که آنان در اختیار دارند، هستیم. آن هم در حالی که هر روز سنت‌های آبا و اجداد ما در معرض خطرات بیشتری از سوی فرهنگ‌های مهاجم است.»

این خراسان‌پژوه و فعال حوزه میراث فرهنگی خراسان با بیان این‌که، اکنون با درگذشت «زبیده اسدزاده» برگزاری آیین «زرده به در» در پایان خرداد امسال قطعاً با مشکلاتی رو برو خواهد بود که نیاز است مسئولان برای حفظ و زنده نگه‌داشتن این آیین تمهیداتی داشته باشند، درباره‌ی آیین «زرده به در» توضیح داد: «زرده به در آیینی مرتبط با  تولید گندم است. اهالی روستای مسک شهرستان درمیان خراسان جنوبی هر سال و در روزهای پایانی خردادماه مراسمی را برای رفع آفت زنگ یا زرده گندم برگزار می‌کنند که در نوع خود در کشور منحصر به فرد است. برای اجرای این آیین، تعدادی از زنان روستا لباس یا شالی زرد پوشیده و با خواندن اشعار «زرده زرده» و همراه با نواختن دایره و طبل، شادی‌کنان دور مزرعه گندم آفت‌زده می‌چرخند و در ادامه مسیر، کشاورز آبیار را داخل جوی یا استخر آب می‌اندازند. مرحله پایانی مراسم در مزار بیچه روستای مسک است که با خواندن دعا و نیایش انجام می‌شود. این مراسم که شادی و نشاط آور است با باورهای اسطوره‌ای منطقه ارتباط دارد و ایجاد همبستگی بین همه‌ی زنان و بانوان روستا و نوع پوشش آنها به همراه موسیقی محلی دایره‌نوازی در اجرای این آیین برای دفع آفات از دیگر نکات برجسته این مراسم است.

سلیمان‌نوری درباره نقش مرحوم اسدزاده در این مراسم گفت: «مرحوم زبیده اسدزاده نقش هماهنگ‌کننده و هدایت‌گری بانوان را در این آیین بر عهده داشت و بانوان شرکت‌کننده اشعار و دعاهایی را که او می‌خواند، تکرار می‌کردند.»

روستای مسک درمیان که در فاصله حدود هفت کیلومتری از جاده بیرجند - اسدیه قرار دارد، از جمله مناطق تاریخی کمتر شناخته شده کشور است که حدود ۲۵اثر تاریخی مانند تنها «قلعه ۹برج» کشور در آن شناسایی شده است.