راستی چرا کنسرتو؟

چه ویژگی شگفت انگیزی در این فرم موسیقایی باعث شده که در طی قرن ها پایدار باقی بماند؟ چرا موسیقی‌دانان با وجود ادبیات گسترده‌ آن و در زیر سایه آهنگسازان غول پیکر هنوز دست به خلق کنسرتو می‌زنند؟ چرا نوازندگان دهه‌های بسیاری از زندگی خود را صرف نواختن هرچه بهتر کنسرتو می‌کنند؟

تنها یک توجیه روانشناختی در همه کنسرتوها دلیل این پایداری است: «جنگ نابرابر، نبرد میان یک نفر و همه، گلادیاتور تنهایی که رو در روی شیرهای درنده ایستاده است و نبرد ناعادلانه!» نگاهی شبیه به نگاه در هنرهای رزمی درکنسرتو نهان است که آن را از سمفونی و موسیقی مجلسی جدا می کند.  این عنصر روانشناختی در کنسرتوی راول برای دست چپ (۱۹۲۹-۱۹۳۰) بیشتر دیده می‌شود. راول این کنسرتو را برای پیانیستی به نام پل ویتگنشتاین ساخت که دست خود را در جنگ جهانی اول از دست داده بود.

این اثر به یکی از بلندپروازانه ترین آثار آهنگساز مبدل شد و به همان اندازه یکی از موفق ترین آثار او. بخشی از این موفقیت به علت تضاد و نابرابری شدید  قطعه است. نوازنده ای که با تنها دست خود، دست چپ، به مبارزه با ارکستری بزرگ می رود! در قرن بیست ارکسترها نسبت به دوره کلاسیک بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شوند و این اتفاق تپندگی و هیجان بیشتری در موسیقی ایجاد می‌کند.

دیگر نئوکلاسیک ها مانند بریتن با سمفونی ویولنسل(۱۹۶۳) کنسرتو ویولن شاستاکوویچ (۱۹۴۸) با چهار موومان و کادانسی بلند، ویولا کنسرتوهای والتون (۱۹۲۹) و بارتوک (۱۹۴۵)، و دوباره از بارتوک کنسرتو برای ارکستر (۱۹۴۳) فرمی که بارتوک خالق آن است، کنسرتو سمفونی پروکوفیف (۱۹۵۲) و آثاری حتا عجیب‌تر مانند شش کنسرتو گروسوی شنیتکه (از ۱۹۷۷ تا ۱۹۹۳) اوفرتوریوم گوبایدولینا (۱۹۸۰)، اولیویه مسیان با بیداری پرندگان (۱۹۵۳) و پرندگان شگفت انگیز (۱۹۵۶) و پس از آن تا متاخرترین کنسرتوهای موسیقی امروز مانند آبی اثر گولیژوف (۲۰۰۶) و بازسازی چهار فصل ویوالدی مکس ریختر (۲۰۱۲) و کنسرتو برای ویولن، ویولنسل و بایان اثر سوفیا گوبایدولینا (۲۰۱۷) زنده بودن و پویایی این فرم را یادآوری می کند.

آلبوم پیش رو نخستین آلبوم رسمی آهنگساز ایرانی آیدین صمیمی مفخم (۱۹۸۲-تهران) است شامل اجرای زنده‌ی سه کنسرتوی او. سبک آهنگساز و تلاش او برای رسیدن به زبان شخصی خود در این آثار دیده می شود. تم‌های او برگرفته از ساختار موسیقی ایرانی و مقامی و روح موسیقی او در تداوم موسیقی معاصر اروپای شرقی است.

سه اثر پیش رو شامل کنسرتو برای تکنوازی هورن «رجز»، کنسرتو پیانو «هولوگرافی»، و کنسرتو برای آنسامبل مجلسی «بازی با اصوات» هستند. این قطعات ضبط های زنده ای از گروه های مختلف سازی و اجرایی هستند که کمترین میزان پردازش صوتی بر آنها اعمال شده است. این دو منجر به  پیدایش آمیزه ای سه گانه و درهم آمیزی طیف های زیبایی از نواها و اصوات در این آلبوم شده است.