موسیقی ما - آمن خادمی: دو تار یکی از سازهای اصیل ایرانی است. دو تار در موسیقی های نواحی و منطقه ای ایران جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. در گوشه و کنار ایران، نوازندگان بومی هستند که در نواختن این ساز تبحر خاصی دارند و اسم خود را در زمره بهترین نوازندگان ساز دو تار به ثبت رسانده اند. از اساتید برتر دو تار در خراسان می توان از «حسین سمندری» نام برد که وی را قبله دو تار خراسان رضوی می نامیدند.حسين سمندري صاحب مكتبي ارزشمند و پرمايه در دوتارنوازي شرق خراسان بود و همانند اكثر نوازندگان منطقه خراسان، ساز را سينه به سينه و از پدر به ارث برده بود. استاد حسین سمندری در سوم فروردین سال 1391 چشم از جهان فرو بستند اما صدای ساز یکی از فرزندان ایشان با نام «حسن سمندری» بسیار به صدای ساز پدر شبیه است و بسیاری از موسیقیدانان وی را ادامه دهنده راه پدر می دانند . حسن سمندری نیز مانند پدر زندگی ساده ای دارد به حدی که از پرداخت هزینه تحصیل فرزندانش عاجز است. وی حتی از کوچکترین خدماتی که به یک هنرمند ارائه می شود نیز بی بهره است ، خدماتی مانند بیمه درمانی. آیا خدمات بیمه ای و رفاهی هنرمندان نباید توسط معاونت هنری وزارت ارشاد اسلامی تامین شود ؟ چرا ارشاد برای فرزندان هنرمندش پدری نمی کند و به آنها بی تفاوت است ؟ چرا وزارت ارشاد اسلامی در برابر شرایط مالی اساتید بزرگ نواحی و منطقه ای ایران همانند «حسن سمندری» که بدون هیچ چشم داشتی و با مناعت طبع ساز یادگار پدر و استاد خود را به موزه موسیقی اهدا می کنند ، بی تفاوت است، آیا مگر غیر از این است که موسیقی ایرانی هر چه دارد از حاصل تلاش اساتیدی همچون پدر و پسر سمندری است ؟ به بهانه حضور حسن سمندری به عنوان نوازنده دو تار در گروه ادغامی «طالبا» و «کایرگفتگویی را با وی ترتیب داده ایم که مشروح آن را می خوانیم :

• آقای سمندری، شما یکی از چهار فرزند استاد «حسین سمندری» بودید که راه ایشان را ادامه دادید ، آیا فرزندان شما نیز به عرصه موسیقی علاقه مند هستند؟

- من دو دختر و دو پسر دارم که هر چهار فرزندم به دو تار و موسیقی علاقه مند هستند. برخی از مردم به خاطر تعصباتی که دارند به دخترانشان موسیقی را آموزش نمی دهند و معتقدند که دخترانشان نباید ساز به دست بگیرند اما خانواده من و خانواده استاد حسین سمندری به هنر و موسیقی بسیار اهمیت می دادند و برای ما اصلا مهم نبود که دیگران در این باره چه می گویند؟ از نگاه من زن و مرد جایگاه یکسانی دارند و در این راستا سعی کردم حتی به دخترام احترام بیشتری بگذارم.

• دوست دارید فرزندانتان به موسیقی ادامه دهند یا اینکه دکتر و مهندس شوند؟

من دوست دارم فرزندام در هر دو رشته فعالیت داشته باشند اما متاسفانه قادر به تامین هزینه تحصیل آنها نیستم. فرزندانم نیز همانند من راضی و شکر گذار خداوند هستند که یک پیاله ماست و تکه ای نان برای خوردن دارند زیرا ما با این سبک زندگی سازگار شده ایم و با نواختن ساز زنده هستیم.متاسفانه در این زمینه هیچ ارگان دولتی به ما یعنی هنرمندان بومی کمک نمی کند و بسیاری از این اساتید بعد از مرگ دانش خود را نیز به زیر خاک می برند.در صورتی که هنرمندان محلی بخشی از میراث فرهنگی کشور هستند و باید طوری با آنها رفتار شود که حداقل بچه های آنها به سمت این نوع موسیقی هدایت شوند.متاسفانه در حال حاضر حتی بچه های ما علاقه چندانی به ادامه دادن راه و روش ما ندارند؛چه رسد به افراد دیگر!به فرض مثال وقتی هنرمندی به یک سن پیری می رسد و حتی بیمه نیست چگونه باید دیگران به تشویق به یادگیری کند اگر تشویق هم در کار باشد کسی به هر این شخص گوش نمی دهد؛چرا که از اصول اولیه زندگی محروم است.

• روش کارش شما به چه صورت است،آیا شما مهارت نت خوانی دارید ؟

خیر. من با گوش سپردن به ساز پدرم ، نواختن دو تار را فرا گرفتم . نه تنها من همه اساتید محلی این مرز و بوم به شیوه سینه به سینه موسیقی را فراگرفته اند و این شیوه در میان بسیاری از اساتید مرسوم بوده و هست.اما آنچه امروزه در دنیا مردن اتفاق افتاده است؛نت خوانی است که هنرجویان به دلیل سرعت زندگی و تکنولوژی ناچار به یادگرفتن آن هستند.

• چگونه با آقای جمال محمدی و سرپرست گروه "کایر و طالبا" آشنا شدید ؟

در زمان حیات پدرم، چندین مرتبه با ایشان برای دیدار و ملاقات بانوی هنرمند ایرانی «سیما بینا» به تهران آمدم و در آن زمان آقای محمدی نیز یکی از شاگردان خانم سیما بینا بودند که در آنجا با اقای محمدی ملاقات کردم و این دیدار به ملاقات های بعدی انجامید. بعد از مرگ پدرم، دیدارهای من با آقای محمدی ادامه داشت و من شیفته صدای ساز کمانچه استاد جمال محمدی شدم . خانواده آقای محمدی نیز مثل خانواده سمندری سابقه طولانی در موسیقی و هنر داشتند به همین دلیل ارتباطمان با یکدیگر بیشتر شد . روابط من و آقای محمدی تا جایی پیش رفت که من به همراه ایشان در چندین اجرای خارجی مثل اجرا در کشور ترکیه حضور داشتم.

• شما تا چه اندازه با ردیف های موسیقی سنتی آشنایی دارید ؟

- در پنج سال پیش ، من کلاس هایی را برای شناخت ردیف و موسیقی سنتی نزد آقای «کیوان ساکت» رفتم و نزد ایشان مشق شش تار و سه تار کردم . چند جلسه ای را نیز نزد مرحوم «جلال ذوالفنون» رفتم.

• آیا از افرادی که برای آموزش ساز دو تار به شما مراجعه می کنند، هزینه ای نیز دریافت می کنید؟

- خیر. من دو تار را به صورت رایگان به شاگردانم آموزش می دهم. از شهرهای دور و نزدیک برای فرا گیری ساز دو تار به شهر ما سفر می کنند اما متاسفانه برخی از افراد تنها برای سوء استفاده و تبلیغات تجاری به شهر ما سفر می کنند. برخی افراد تنها یک جلسه در کلاس های درس شرکت می کنند و از کلاس فیلم و عکس می گیرند و در برگشت به شهر خودشان در تبلیغاتی مدعی می شوند که شاگرد استاد سمندری بوده اند تا شاگردان بیشتری را به خود جلب کنند در صورتی که این رسم و آداب شاگرد و استادی نیست. حتی بعضی از افراد تنها ده دقیقه به منزل ما می آمدند و بعدها مدعی می شدند که چندین سال شاگرد استاد سمندری یا پسرش بوده اند!
برای مثال ، شخصی از اصفهان تنها چند جلسه کوتاه در کلاس های پدرم شرکت کرد اما بعد از برگشت به اصفهان مدعی شد که چندین سال است شاگرد استاد حسین سمندری بوده است.

• با توجه به حمایت های خانه موسیقی ، آیانهاد یا معاونت هنری حمایت های لازم را از شما به عمل می آورند؟

خیر. هیچ نهاد موسیقی یا دولتی به ما کمکی نمی کند . من بیش از چهار سال است که اقداماتی را برای بیمه هنرمندان انجام داده ام اما هنوز مسئولان مربوطه به من پاسخی نداده اند در صورتی که افرادی از سوی این نهادها و به اسم بیمه هنرمندان تخت خدمات و پوشش بیمه ای قرار گرفته اند که اصلا هنرمند نیستند. حتی به من کارت فعال هنرمندان نیز اعطا نشده است. در صورتی که حق هر هنرمندی است که از خدمات صنف خود استفاده کند. من به دلیل اینکه هیچ گونه قوم و خویش یا پارتی در ارشاد نداشتم که کارم را سریعتر انجام دهد، کارم به چهار سال به طول انجامیده است!

پدرم ، استاد حسین سمندری نیز بیش از هفتاد و پنج سال دو تار نواخت اما حتی یک کارت فعال در خانه اش نبود چه برسد به خدمات بیمه ای . آیا اکنون پسر استاد حسین سمندری که به قبله دو تار نوازان خراسان رضوی شهره بود و با سابقه هنری بیش از چهل و پنج سال نباید تحت پوشش بیمه قرار بگیرد و خدمات پدر و پسر سمندری کافی نیست و هنوز بعد از چهار سال مسئولان مربوطه باید بگویند که بیمه شما در دست بررسی است؟


عکس:  علیرضا جمالی