موسیقی ما- «ذکریا یوسفی» (نوازنده‌ی مطرح سازهای کوبه‌ای) از تدوین و انتشار تازه‌ترین پژوهش موسیقایی خود با عنوان اولیه‌ی «بررسی تطبیقی عملکرد موسیقی در سماع طریقت قادریه و مولویه» طی روزهای آینده خبر داد.

این نوازنده‌ی شناخته‌شده که طی سال‌های اخیر علاوه بر همکاری با هنرمندان مطرح موسیقی کشورمان در حوزه خوانندگی نیز به فعالیت مشغول است، در گفت‌وگو با خبرنگار «موسیقی ما» از تدوین تازه‌ترین اثر تالیفی خود در قالب یک اثر پژوهشی با عنوان اولیه « بررسی تطبیقی عملکرد موسیقی در سماع طریقت قادریه و مولویه» خبر داد و گفت: «این کتاب به شناخت آیین سماع طریقت قادریه و مولویه و انواع موسیقی، حرکات بدن، زمان و مکان آن‌ها پرداخته است. در این اثر پژوهشی همچنین به بررسی و مقایسه تطبیقی عملکرد موسیقی، در دراویش طریقت‌های قادریه و مولویه نیز اشاره شده است. در بخش مربوط به موسیقی نیزخصوصیات انواع ریتم‌ها، سازها، نغمه‌ها، اشعارِِ دو طریقت مورد بررسی قرار گرفته‌اند. موضوع شنیداری موسیقی، توجه خاص عرفا نسبت به موسیقی و سماع، پایه گزاری دو مکتب عرفانی قادریه و مولویه در قرون ششم وهفتم و گرایش پیروان آن‌ها نسبت به سماع، و اهمیت به کارگیریِ موسیقی توسط آنان را مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین به رویکردی معنوی که اهل عرفان نسبت به موسیقی، در جهت نیایش و آموزه‌های اخلاقی که نسبت به این هنر داشته‌اند، پرداخته شده است.»

وی با اشاره به ارزیابی هایی که در این اثر پژوهشی به دست آورده بیان کرد: «نتیجه نشان داد که حرکات چرخشی و دایره‌‌ای که دراویش به صورت انفرادی و گروهی در حین شنیدن موسیقی دارند، منظم و هماهنگ و دایره‌وار بوده که نشان از یکتایی است، و به هدفِ وحدت گام برمی‌دارند. کارکرد معنوی موسیقی، با هدفِ به وجد آوردن دراویش و شنوندگانی که با معرفتِ شنیداری بتوانند به سوی تهذیب و اعمال پسندیده حرکت کنند. من در این اثر تالیفی تلاش کردم تا در کنار بررسی نقش موسیقی و تاثیرات آن در گرایش متصوفه به موسیقی و وادار شدن آنان به سماع، تطبیق عملکرد موسیقی در مکاتب قادریه و مولویه و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها مورد بررسی قرار بگیرد.» 

این نوازنده سازهای کوبه ای که طی سال های اخیر همکاری های متعددی با هنرمندان صاحب نام کشورمان داشته ادامه داد: «تمام تلاش من این است که  نوع ریتم، فرم موسیقیایی، تلفیق شعر و ملودی، نوع سازبندی، نوع حرکات بدن و مفاهیم آنها را در دو طریقت قادریه و مولویه مورد بررسی قرار گرفته و به تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها  پی ببرم.. این بررسی از آن جهت صورت می گیرد که موسیقی در بین عرفا و سالکان اهمیت زیادی دارد، زیرا  موسیقی، بخشی از مراسم عبادی و آئینی آن‌ها محسوب می شود و جنبه نیایشی دارد. از سوی دیگر لزوم تطبیق دو منطقه کردستان و قونیه به لحاظ اهمیت آئین سماع انجام چنین پژوهشی را ضروری می کند. سماع و موسیقي دو  واژه‌ مهم و دارای جایگاه ویژه در موسیقي عرفاني  هستند. یکي از ویژگی‌های مهم  سماع درخانقاه‌هاي کردستان و مکتب صوفیان مولویه ترکیب خواننده، نوازنده و اشعار مورد استفاده درآن است که همیشه به لحاظ شنیداري عامل تهییج و گیرایي مجلس سماع دراویش‌ بوده و این مسئله ھمیشه در بین عرفا و دوره‌‌های مختلف رایج بوده است.» 

یوسفی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: «متاسفانه سال‌هاست که ذکر و سماع  از محتوا و مفهوم حقیقی و معنوی خود خالی شده، و تبدیل به مراسمی صحنه‌ای و جذاب شده، که محتوای نمایشی (پرفورمنس) و چشمگیر دارد و اهداف انسان سازی و تعالی روان در آن، مانند دوران گذشته کم‌رنگ شده است. مخصوصأ در قونیه و مراسم سماع مولویه، بیشتر وسیله‌ای برای جذب توریست‌های غربی جهت تماشای یک مراسم آیینی کهن است. بارقه‎‌هایی ضعیف اما هنوز اصیل از آن روح کهن و اهداف متعالی، در آن حس می‌شود. اما کارکرد و تاثیر آن، به هیچ وجه با آن‌چه که از قرون گذشته رباره آن نقل کرده‌اند، قابل مقایسه نیست.» 

با این حال نقش دو طریقت قادریه و مولویه، و آیین سماع آن‌ها در بخش مهمی از میراث موسیقی باستان ایران تا به زمان حال، مطلبی بسیار قابل توجه است. شماری از مقام‌های موسیقایی که محتوایی غنی و نام‌هایی ریشه‌دار دارند، در پناه تداوم همین آیین حفظ شده و محدودیت‌های خاص زندگی و نژادو فرهنگ بلاخص در سرزمین کردستان به حفظ و حراست بیشتر این نغمه‌ها، کمک کرده است. در واقع، آن وظیفه‌ای که تعزیه و روضه برای حفظ و نگهداری الحان موسیقی ایران در شهرهای بزرگ به عهده گرفته بود، در خانقاه‌های قادریه و مولویه، مراسم ذکر و آیین سماع، آن را به عهده گرفته است.