علیرضا ایرانی‌نژاد: آخرین شب از کنسرت رضا یزدانی در ۱۵ دی ماه برگزار شد. در این کنسرت گلچینی از قطعات قدیمی و جدید این هنرمند اجرا شد.
 

• رضا یزدانی.... (بخوانید مقدمه)

شاید او تنها خواننده‌ای باشد که از بدو حضور رسمی خود در عرصه موسیقی تا این حد آماج حملات و انتقادهای بعضا بجا و گا‌ها نا‌بجا بوده است.

بسیاری او را خواننده سبک راک دانسته و سلطان راک نام نهادند و بسیاری او را خواننده پاپی عوامفریب خطاب کردند. هوادارانش او را پرچمدار کنونی موسیقی راک نوین می‌دانند و منتقدانش بر این عقیده‌اند که او هرکه باشد، راکر نیست.

عده‌ای او را موسیقیدانی می‌دانند که دغدغه‌های جدی و غیر قابل انکاری در عرصه سینما دارد و عده‌ای او را صیادی زبر دست می‌دانند که صید خود را از آب گل آلودی که ثمره در هم آمیختن موسیقی و سینماست، شکار کرده است. در این بین کم نیستند کسانی که ملغمه‌ای بنام رضا یزدانی را محصول کیمیایی می‌دانند که مسعودش می‌نامیم.

همکاری او با یغما گلرویی ترانه سرا به خلق آثار موفقی انجامید که پس از قطع همکاری با این ترانه سرا، رضا یزدانی در همکاری با هیچ ترانه سرای دیگری نتوانست موفقیت آثار گذشته را تکرار کند. تو گویی یغما گلرویی تنها ترانه سرایی بود که تمام و کمال می‌دانست ترانه‌ای که قرار است روی موسیقی راک بنشیند باید دارای چه مولفه‌هایی باشد.

همراهی رضا یزدانی با گروه هنرمندان مشوق تیم ملی در سفر به برزیل حاشیه‌های بسیاری را برای رضا و این هنرمندان همسفرش ایجاد کرد. اما اینجا به هر شکل ایران است. گاهی شایعه و حواشی به معروفیت و محبوبیت هنرمندان کمک هم می‌کند.  یا دست کم در دوران کم کاری و بی‌خبری دستمایه بسیار مناسبی برای خبر ساز شدن به ارمغان می‌آورد؛ طبیعی ست که برای رضا یزدانی هم همینطور باشد.

به هر شکل رضا یزدانی هرکه باشد باید پذیرفت که او در حال حاضر چه به عنوان یک راکر و چه به عنوان یک خواننده پاپ، یکی از پرطرفدار‌ترین خواننده‌های ایران است؛ چرا که به هر شکل با آمار و ارقام نمی‌توان چانه زنی کرد و نام رضا یزدانی پتانسیل پیش فروش کردن بلیت‌های پر ظرفیت‌ترین سالنهای ایران را دارد.

موسیقی رضا یزدانی.... (بخوانید متن)

ارکستر این خواننده و آهنگساز را از بدو تولد و شکل گیری، سازهای اصلی موسیقی راک تشکیل داده‌اند. یعنی گیتار الکتریک، گیتار باس، درامز و کیبورد که در برخی موارد شاهد اضافه شدن دف و حتی استفاده از گیتار اکوستیک یا سایر ساز‌ها  به این ارکستر هم بوده‌ایم. کما اینکه در آخرین اجرای رضا یزدانی شاهد نوازندگی ساکسیفون و کلارینت توسط ایمان جعفری پویان بودیم.

ناگفته نماند که در تاریخچهٔ راک و اوایل توسعهٔ این نوع موسیقی هم استفاده از سازهای بادی برنجی و چوبی، مانند ساکسیفون که به طور عمومی در بعضی سبک‌ها رایج بودند، متداول بود اما در سبک‌های فرعی جدیدی که از سال ۱۹۹۰ به وجود آمد، کمتر مورد استفاده هستند. موارد ذکر شده بالا در کنار استفاده از سازهای موسیقی راک و بکار گیری فواصل رایج در این نوع از موسیقی و استفاده از صداهای دیستورت گیتار الکتریک، برخوردار بودن از شاخصه‌های ظاهری راک استارهای جهان (از جمله موی بلند و یونیفرم چرم و استفاده دایمی از بوت در اکثر فصول سال)، شاید عمده‌ترین دلیلی باشد که نام رضا یزدانی را به عنوان یک راکر در عرصه موسیقی کشورما مطرح کرده است. کشوری که در آن هنرمندان و مخاطبانشان بواسطه حدودا دو دهه قطع ارتباط کامل با جریان موسیقی راک جهان چندان با زیر ساخت‌ها و مولفه‌های بنیادی فرهنگی و تفکری این نوع موسیقی ارتباطی نداشته‌اند. و صد البته که رضا یزدانی هم در زمره همین هنرمندان قرار می‌گیرد.



اما در واقع موسیقی راک چیزی جز اینهاست. هرچند به سختی می‌توان موسیقی راک را بواسطه تنوع بیش از حد و ویژگی‌های مشترک موسیقیایی، به طور مشخص توصیف کرد. اما به هر حال در موسیقی راک هم مانند موسیقی پاپ، شعر‌ها بر مضامین احساسی تأکید دارند و همین اشتراک در مضامین هم از علل زمینه ساز معرفی شدن رضا یزدانی بعنوان یک راک استار است.

هرچند نشانی طیف گسترده‌ای از سایر زمینه‌ها و اغلب نیز زمینه های سیاسی و اجتماعی را می‌توان در شاکله موسیقی راک یافت اما نباید فراموش کرد که موسیقی راک در تأکید بر نوازندگی، اجرای زنده و اصالت ایدئولوژی نسبت به موسیقی پاپ در رده بالاتری قرار دارد.

که همین اصل (اصالت ایدوئولوژیک)، عمده‌ترین مولفه‌های مد نظر منتقدان رضا یزدانی را در به رسمیت نشناختن وی به عنوان یک راکر تشکیل می‌دهند.

مضامین اشعار و ترانه‌های استفاده شده در موسیقی رضا یزدانی ضمن داشتن شباهت‌هایی عموما ساختاری، گا‌ها دارای ایدئولوژِی‌های بسیار متنوع و حتی متضاد با هم هستند. چون همین تفاوت‌ها در ذهنیت و تفکر ترانه سراهای رضا یزدانی وجود دارد.

از طرفی با بهره گیری از اشعار مولانا (قطعه شهر دل از آلبوم شهر دل)، نغمه‌پرداز اندیشه‌های افلاطونی و سهروردی می‌شود و از طرف دیگر با موکت کردن کف افکارش (قطعه سلول شخصی از آلبوم سلول شخصی) و همذات پنداری با لوکوموتیو و اتوبوس بی‌آر تی (آهنگ قدیمی از آلبوم سلول شخصی)، به سوررئالیسم جاری در افکار اندیشه فولادوند می‌پردازد. و در جای دیگر از اشعاری استفاده می‌کند که در کلیت و تمامیت مناسب استفاده در موسیقی‌های تین ایجری پاپ هستند.

ناگفته نماند که ماحصل هنری نگاه سوررئالیستی هم مانند هر ماحصل دیگری خوب و بد دارد.

این تنوع مضامین درموسیقی رضا یزدانی، اگر رضا یزدانی را به ژانر پاپ نزدیک نکند، قطعا هویت و ماهیت راک را نیز به او نخواهد بخشید.



و همین امر از تعداد هوادارن علاقمند موسیقی راک  در مقایسه با دیگر هواداران رضا یزدانی (که ذهنیت زیبایی‌شناسانه آن‌ها بسیار بسیار به موسیقی پاپ و مد روز نزدیک‌تر است)، به شدت می‌کاهد. در اینجاست که به یاد انتقاد تند و شدید یغما گلرویی از رضا یزدانی افتاده و چند خط آخر آنرا چند باره مرور می‌کنم.

 «مخاطبانی که باهوشند و گول نمی‌خورند. نمی‌شود دورشان زد و سرشان کلاه‌ گذاشت. نمی‌شود برایشان ژست خوانندهٔ معترض بودن گرفت. آن‌ها می‌فهمند کِی سلطانشان زیرآبی می‌رود. می‌فهمند آوازخوان چقدر به کلامی که خوانده متعهد است. آن‌ها حواسشان جمع است».

جدای موارد ذکر شده باید گفت که رنگ و بوی سانتی مانتالیزم در پرفورمنس‌های صحنه‌ای رضا یزدانی بسیار شدید است. تو گویی صحنه موسیقی هم برای رضا یزدانی عرصه بازیگری برای هنرپیشه ایست که اتفاقا صدای خش داری هم دارد. آنچه در طراحی صحنه کنسرت ۱۵ دیماه رضا یزدانی دیدم بیشتر به سه پلان از یک نمایش شباهت داشت.

در قسمتی سکانس «سیگار پشت سیگار» را در جایی شبیه یک کافه بازی می‌کند و در جایی دیگر با پیکانی که نه بوق دارد و نه صندلی مثال مشدی ممدلی عازم جاده شمال می‌شود. پدیده‌ای که شبیه به آن در هیچ یک از کنسرت‌های راک در هیچ کجای این کره خاکی تاکنون رصد نشده است. اما به وفور در کنسرت‌های پاپ دیده شده است. اما دور از انصاف است اگر از اجرای زیبای رضا یزدانی در این کنسرت، سخنی گفته نشود. که شرط انصاف دیدن هر دو روی سکه است. او تمام توانمندی‌های بالقوه را برای خواننده راک تمام عیار شدن دارد. اما برای راک استار شدن باید قدری بر توانمندی‌های نوازندگی گیتار الکتریک خود بیافزاید و اگر بار دیگر تصمیم به نواختن درامز در اجرای زنده گرفت با تمرکز بیشتری به این کار بپردازد و در انتخاب مضمون و محتوای اشعار و زیبایی‌شناسی ادبی سروده‌ها وسواس بیشتری به خرج دهد.

نکته جالب توجه دیگر در کنسرت ۱۵ دی ماه رضا یزدانی معرفی چندین و چند باره بازیگران سینمایی در عرض کمتر از ۳۰ دقیقه بود. سه بار به ازدواج امین زندگانی در چند سال قبل اشاره شد و هر بار امین زندگانی با همراهی نور فالو از جای بلند شده و به تماشاگران معرفی شد. اندیشه فولادوند در هر اجرا دست کم دو بار با همراهی نور فالو از جای خود برخاسته و به‌‌ همان حاضران معرفی شد و لباسش با پوشش شوالیه تاریکی «کریستوفر نولان یعنی بتمن» مقایسه شد. با چنین حرکاتی چگونه می‌توان گفت این کنسرت، یک کنسرت راک آن هم کنسرت راک خواننده‌ای ای ست که بسیاری او را صدای معترض نسل جوان می‌دانند؟!

معرفی چند باره اندیشه فولادوند در هر اجرا بی‌اختیار مرا به یاد کنسرت‌های علیرضا عصار انداخت. او هم در هر فرصتی ترانه سرای خود را به همین صورت معرفی می‌کرد. با متر و معیار فروش بلیت و استقبال جمعیت، باید گفت علیرضا عصار موفق‌ترین و محبوب‌ترین خواننده تاریخ موسیقی ایران است. راستی عصار کجاست؟
 

• نوازندگان..... (بخوانید حقیقت)

نوازندگان گروه رضا یزدانی اما راک را بخوبی می‌شناسند. احساس راک را به خوبی درک کرده و موسیقی راک را به خوبی می‌توانند اجرا کنند.

در کنسرت ۱۵ دی ماه رضا یزدانی شاهد درخشش خیره کننده محمد خرمی‌نژاد نوازنده درامز بودیم. «ویو»‌های کاملا یکسان، تاچ بسیار شسته و رفته و ریتم‌های خلاقانه و قابل ستایش، و پاساژهای بسیار زیبا و سر شار از احساس او تا مدت‌ها در خاطرم خواهد ماند.



مانند اکثر کنسرتهای رضا یزدانی ملودیهای زیبای مازیار احمد‌پور و زخمه زدنهای کنترل شده‌اش بروی سیم‌های گیتار الکتریک احساس سرشار و پرهیز از هر نوع گزافه گویی در نوازندگی او قابل ستایش و تحسین بود

 «تاچ» زیبای آرش زمانیان نوازنده گیتار بیس در کنار صدا دهی به یاد ماندنی سازش، همراه پرفورمنس‌های حساب شده او بشدت تاثیر گذار و خاطره انگیز بود.

.... و اما میلاد عدل. شدت تشویق حاضران در لحظه معرفی او خود گویای همه چیز بود. پاورکورد‌ها، گلیساندو‌ها و اجرای زیبای تکنیک‌های «تپینگ»، «همر آن» و «پول آف» توسط میلاد عدل در کنار صداسازیهای خلاقانه او تلویحا گویای این مهم بود که یکی از ارکان وجه تسمیه موسیقی راک برای موسیقی رضا یزدانی چیست؟

کنسرت ۱۵ دیماه رضا یزدانی بسیار خوب صدابرداری شده بود. قطعات از تنظیم‌های بسیار زیبایی بهره می‌بردند. نوازندگان در پردازش و بهره گیری از بافتهای ملودیک و اجرای فواصل موسیقی راک کاملا موفق بودند.
 

• نتیجه...... (بخوانید پایان)

رضا یزدانی مخاطب خود را دارد. در حفظ مخاطبان خود می‌کوشد.

مخاطبان رضا یزدانی هنرمندشان را دوست دارند.

اما برخی از این مخاطبان شناخت درست و دقیقی از موسیقی راک ندارند.

همان اندازه که راکر بودن، مزیت و مرتبتی ویژه در هنر موسیقی نیست. پاپ بودن هم سزاوار انتقاد و عتاب نیست.

به شرطی و اما و اگری

عکس‌ها: شهرزاد داور