برنامه یاد بعضی نفرات
 
در جستجوي زباني جهاني
گفت و گو با سالار عقیلی
در جستجوي زباني جهاني
موسيقي ما- سما بابايي: " سالار عقیلی " خواننده بسیار جوانی است ، اما نقش و جایگاهش در موسیقی سنتی ایران بسیار بیش از آن چیزی است که سن و سالش ایجاب می کند . او بیش از 20 سال مشغول انجام فعالیت های موسیقی بوده و از این میان 12 سال به شکل حرفه ای موسیقی را دنبال می کند ، اما حاصل این دوران تنها سه اثر " عشق ماند " و " سایه های سبز " با آهنگسازی " ارشد طهماسبی " و " دریای بی پایان " با همراهی گروه موسیقی دستان است که باید آن را آغازی مجدد برای فعالیت های او در عرصه موسیقی سنتی ایران دانست . این همکاری همچنان ادامه داشته و حاصل آن دو آلبوم جدید به همراه این گروه و همچنین کنسرت های متعددی است که در داخل و خارج از ایران انجام داده است . او البته در این مدت همکاری های گسترده ای نیز با ارکستر موسیقی ملی به رهبری " فرهاد فخرالدینی " داشته است و حالا با خواندن تیتراژ چندین سریال تلویزیونی به خواننده ای شناخته شده در بین عموم مردم بدل شده است .


اگر موافق باشید گفت و گو را از همکاری های شما با گروه "دستان " آغاز کنیم که به نظر می رسد فصلی نو در فعالیت های موسیقایی شما قلمداد می شود ، این همکاری چگونه شکل گرفت؟
من قبل از همکاری با گروه دستان دو اثر با " ارشد طهماسبی " منتشر کرده بودم و از طریق ایشان با اعضای گروه " دستان " آشنا شدم ، چون همان طور که می دانید اعضای این گروه همگی در خارج از کشور به سر می برند و با خوانندگان ایرانی آشنایی چندانی ندارند. البته زمان زیادی طول کشید تا این همکاری منجر به انتشار یک اثر و کار حرفه ای شود . به هر حال " دریای بی پایان " و کنسرت های متعدد از این آلبوم در ایران و اروپا و امریکا – 16 کنسرت در ایالت های مختلف امریکا - نتیجه این همکاری شد . هم اکنون نیز دو کار جدید در دست داریم که به زودی منتشر خواهد شد . یک اثر که " سعدی نامه " نام دارد و در دستگاه چهارگاه بر اساس ساخته های ارشد طهماسبی است و آلبوم دیگر که " به نام گل سرخ " با آهنگسازی " حمید متبسم" در دستگاه " چهارگاه " است .

حالا که مدتی از این همکاری می گذرد ، آن را چگونه ارزیابی می کنید ؟
گروه " دستان " یکی از منظم ترین و منسجم ترین گروه های موسیقی است که در حال حاضر فعالیت می کند .هنگام ارایه یک اثر به همراه هر خواننده ای که با گروهه همراه می شود - شهرام ناظری ، خانم واعظی و یا .. - ابتدا آلبوم را منتشر می کنند و بعد از آن تور اروپایی و امریکایی برگزار کرده و در داخل ایران نیز برنامه های منظمی را انجام می دهند . این اتفاق همیشه تکرار می شود . مثلا فعالیت بعدی گروه به همراه " همایون شجریان " است که این فرایند در مورد او نیز انجام می شود .

آغاز فعالیت " دستان " با " همایون شجریان " ، به معنای پایان فعالیت های شما با این گروه قلمداد می شود ؟
قبل از اجرای کنسرت های من در بلژیک و آلمان که سال آینده بر اساس آلبوم های جدید ما برگزار خواهد شد ، این گروه با " همایون " به اجرای برنامه خواهد پرداخت و سپس همکاری های ما ادامه خواهد داشت .

به نظم موجود در گروه دستان اشاره کردید ، نظر می رسد یکی از مهم ترین مشکلاتی که خوانندگان حرفه ای در ایران با آن روبه رو هستند ، عدم وجود گروه های منسجم موسیقی در ایران است ، شما چقدر این مساله را قبول دارید ؟
ببینید ، این مساله تا حدی وجود دارد ، اما دغدغه مهم ما فراتر از این موضوعات است . یک سری مسایل حاشیه ای همیشه در موسیقی کشور در جریان است که مشکلات مهمی را به وجود می آورد . متاسفانه در حال حاضر اساتید موسیقی ایران فاصله بسیاری از یکدیگر دارند و این مشکل کمی نیست . در حالی که این مشکلات مثلا در گروه " دستان " وجود ندارد و همین رمز موفقیت آنها به حساب می آید . اعضای این گروه با وجودی که هر کدام در یک کشور جداگانه زندگی می کنند ، اما به اندازه ای با هم صمیمی هستند که کوچک ترین مشکل و مساله حاشیه ای را نمی توان در آنان مشاهده کرد . در حالی که ما در ایران مدام در این انتظار هستیم که به انواع مختلف به یکدیگر آسیب برسانیم . البته این تنها به اهالی موسیقی مربوط نیست ، اصولا نمی دانم چرا ما ایرانی ها تا این اندازه به مسایل حاشیه ای علاقه مند هستیم .
 
و انگار این مشکلات قرار نیست از جامعه موسیقی ایران رخت بربندد، این طور نیست؟
ما چاره ای نداریم جز اینکه ، این مسایل را به نوعی حل کنیم . استاد "حسن ناهید" جمله ماندگاری دارند که می تواند راهگشای بسیاری از ما باشد . او گفته : " راز ماندگاری در سازگاری است " . ما باید این مساله را به شدت مورد توجه قرار دهیم . به نظر می رسد که اگر مسایل حاشیه ای از جریان موسیقی ما دور شود ، موسیقی سنتی ایران می تواند به جایگاهی که شایسته آن در ایران و دنیاست ، دست پیدا کند . این مشکلات البته در گذشته بسیار کمتر بود که نتیجه آن ایجاد گروه های شایسته ای مثل عارف ، شیدا و ... و خلق آثار بسیار ماندگاری بود ، اما هم اکنون فضا تغییر کرده است و این مسایل به وجود آمده است .

و فرایند این موضوع گوشه گیری و انزوای اساتید موسیقی بوده است که مانع از خلق آثار جدید می شود .
طبیعی است . اصولا هنر موسیقی اصیل در ایران یک پشتیبان مشخص ندارد و کسی نیست که از هنرمندان ما حمایت کند . به همین خاطر است که اگر فرض کنیم که هیچ مشکلی هم وجود نداشته باشد ، نمی توان به خلق آثار ماندگار امید داشت ، چون تولید یک اثر ماندگار نیازمند صرف هزینه هایی است که به تنهایی نمی توان از عهده آن بر آمد . دستگاه های فرهنگی و موسیقایی باید برای خلق آثار ماندگار سرمایه گذاری کنند تا هنرمندان با فراغ بال بتوانند به فعالیت خود بپردازند ، در حالی که هم اکنون بسیاری از هنرمندان نگرانی و دغدغه مسایل مالی را دارند و نتیجه آن این شده است که یک ملت و به خصوص جوانان از شنیدن آثار زیبا محروم شوند . توجه به این مسایل بسیار بدیهی است ، اما من نمی دانم که چرا هیچ وقت به آن توجهی نمی شود .

ببینید آقای عقیلی به هر حال به نظر نمی رسد که گزیری از این مسایلی که شما به آن اشاره کردید ،وجود داشته باشد ، فکر می کنید که با همین شرایط موجود چه باید کرد ؟
راهی جز انجام حمایت های اساسی از جریان موسیقی کشور و همچنین تلاش هنرمندان عرصه موسیقی برای رها شدن از مشکلاتی که بیان شد ، وجود ندارد . البته این حمایت ها باید در تمام زمینه ها صورت گیرد و نباید آن را محدود به موسیقی دانست . یعنی همان حساسیت و توجهی که به جریان ورزش در کشور وجود دارد ، باید به هنر نیز معطوف شود . جا به جایی یک بازیکن فوتبال گاه چند صد میلیون تومان هزینه دارد ، اگر تنها چند درصد از این مبالغ هنگفت صرف موسیقی شود ، تحولی بزرگ در این زمینه انجام خواهد شد .

اگر این بحث را کنار بگذاریم ، شما مدتی است که به عنوان آواز خوان چند سریال حضور داشته اید ، این اتفاق ادامه خواهد داشت ؟
تحصیلات من در زمینه تئاتر و سینماست ، بنابراین یک نوع علاقه جنبی به این هنر دارم و دوست دارم که در این زمینه نیز فعالیت داشته باشم ، البته حضور آهنگساز و کارگردان برجسته شرط مهم من برای خواندن تیتراژ یک سریال است . تا کنون من به عنوان خواننده در پنج کار حضور داشته ام که از جمله آنان می توان به سریال "حجر بن عدی" به کرگردانی " تاج بخش فناییان " اشاره کرد که کار آهنگسازی آن را " مجید انتظامی " بر عهده داشت . این همکاری با آقای انتظامی در سریال " شیخ بهایی " که هنوز پخش نشده ، ادامه پیدا کرد و هم اکنون نیز اجرای سریال " شهریار " به کارگردانی " کمال تبریزی " و " فرهاد فخرالدینی " با آواز من در حال پخش است که البته تصنیف " حالا چرا "ی استاد بنان در سریال " شهریار " از یک ماه دیگر پخش خواهد شد. به اینها باید سریال " پریدخت " را نیز اضافه کرد که با آهنگ سازی "آریا عظیمی نژاد " که یکی از برترین آهنگسازان فیلم است ، اضافه کرد.

شما تجربه خواندن تیتراژ بر روی یک فیلم خارجی " باباعزیز " را نیز داشته اید ، فضای آن کار تا چه اندازه با این آثار تفاوت می کرد؟
من آواز این فیلم را با آهنگسازی " آرموند آمار " و به کارگردانی " محمد ناصر خمیر " که یک کارگردان فرانسوی – الجزایری است در پاریس اجرا کردم و در جشنواره فیلم سال گذشته در بخش معناگرا توانست رتبه اول را کسب کند . در فرانسه هنگام ضبط فیلم نمی دانستم که کار از چه قرار است . " آمار " فیلم را در استودیو با یک تلویزیون بزرگ به من نشان داد و خواست تا شعری از عطار را اجرا کنم و بر اساس فضایی که در صحنه بود ، آواز اجرا شد ، شاید اگر قرار بود که آن قطعه را به تنهایی اجرا کنم ، فضایش کاملا متفاوت می شد .

فکر می کنید که این آثار تا چه اندازه می توانند به عنوان یک قطعه موسیقایی مستقل قلمداد شوند ؟
به هر حال موسیقی فیلم و همچنین آوازی که برای آن اجرا می شود ، بر اساس صحنه ها و حال و هوای موجود در فیلم شکل می گیرد ، اما چنانچه از قدرت کافی برخوردار باشد ، می تواند به تنهایی نیز به اجرا در آید . همان اتفاقی که برای بسیاری از آثار " انتظامی " و یا " فخرالدینی " افتاده است و موسیقی فیلم هایی مثل از کرخه تا راین و یا امام علی را به تنهایی نیز که گوش می کنید ، لذت می برید .

اصولا موسیقی سنتی ما تا چه اندازه این قابلیت را دارد که به عنوان موسیقی فیلم مورد استفاده قرار گیرد ؟
آنچه که در حال حاضر در این فیلم ها و سریال ها مورد استفاده قرار می گیرد ، نیز بیشتر موسیقی ملی ، یعنی تلفیقی از موسیقی سنتی و کلاسیک است . برای مثال موسیقی سریال " شیخ بهایی " بیشتر یک نوع موسیقی ارکسترال است ، اگر چه گاهی کار حس و حال موسیقی سنتی نیز به خود می گیرد . مثلا در یکی از قسمت های سریال " حجر بن عدی " من یک آواز شوشتری اجرا کرده ام .

می خواهم بدانم که از موسیقی سنتی تنها می توان در سریال های تاریخی استفاده کرد و در یک فیلم با حال و هوای امروزی کاربردی ندارد؟
الزاما قضیه به این شکل نیست . مثلا قبل از انقلاب صدای "ایرج" در تمامی فیلم ها مورد استفاده قرار می گرفت که اتفاقا هیچ کدامشان هم تاریخی نبودند ، اما در این سال ها کمتر از موسیقی سنتی در فیلم ها استفاده شده است ، اگر چه در این مدت نیز می توان تجربه های بسیار باشکوهی چون " دلشدگان " کار آقای " علیزاده " و یا بسیاری از کارهای دیگر را مشاهده کرد . به هر حال نمی توان کتمان کرد که در بعد از انقلاب سینمای ما و بالطبع موسیقی اش پیشرفت بسیاری کرده است .

اگر اجازه بدهیم به ارکستر موسیقی ملی برسیم که در این سال ها شما به عنوان خواننده ای ثابت در آن فعالیت داشته اید ، اصولا این ارکستر تا چه اندازه توانسته است معرف موسیقی ملی باشد؟
من از سه سال قبل به دعوت آقای فخرالدینی فعالیت هایم را با این ارکستر آغاز کردم و از این همکاری لذت بسیاری می برم ، چرا که اعتقاد دارم که نوازندگان این ارکستر با تمام مشکلاتی که با آن مواجه هستند ، همچنان در این ارکستر فعالیت می کنند و این قابل تقدیر است .

اما این ارکستر هیچ وقت نتوانسته است ابعاد جهانی پیدا کند ، اتفاقی که برای بسیاری از ارکسترهای ملی و یا سمفونیک دنیا افتاده است؟
رخ دادن این اتفاق کار بسیار سختی است که در شرایط فعلی امکان پذیر نیست ، برای اینکه بتوان در عرصه موسیقایی دنیا حرفی برای گفتن داشت ، نیاز به حضور منظم و کنسرت های متعدد در کشورهای دیگر است که این اتفاق کمتر می تواند برای ارکستر ملی ایران بیفتد ، طبیعی است که هماهنگ کردن اجرای برنامه یک ارکستر 70-60 نفره بسیار سخت تر از یک گروه کوچک است و باید با برنامه ریزی های منظم و توسط نهادهای مرتبط انجام شود که از عهده یک نفر بر نمی آید . ضمن آنکه به نظر من ارکستر موسیقی ملی هم اکنون به اندازه ای شناخته شده است که باید از آن برای اجرای برنامه دعوت کنند ، همان طور که این ارکستر چند سال قبل در سوییس اجراهای موفقی داشت و به همراه تعدادی از نوازندگان ارکستر سمفونیک این کشور به اجرای برنامه پرداخت .

صحبت از جهانی شدن موسیقی ایران شد ، این اتفاق البته در هیچ بعدی از موسیقی ما نیفتاده است ، به خصوص در زمینه آواز جز در موارد معدودی .
به هر حال بخشی از این ماجرا به این بر می گردد که ما دارای زبانی با گستره جغرافیایی اندک هستیم و همین مانع از برقراری ارتباط مستمر با مخاطبان جهانی در زمینه آواز می شود ، اگر چه با همین شرایط موجود نیز بسیاری از خوانندگان و نوازندگان ایرانی به موفقیت های وسیع بین المللی دست پیدا کرده اند ، اما باز باید به این نکته اشاره کرد که برای رسیدن به اهدافی از این دست باید یک حمیت عمومی وجود داشته باشد . همان هزینه و تلاشی که مثلا برای شخصی مثل " رضا زاده " انجام شده است ، اگر صرف هنر می شد ، این اتفاق در ابعاد گسترده ای رخ می داد . با این وجود امیدوارم که روزی این اتفاق در کشور ما نیز بیافتد .

و بالاخره اینکه چه دفاعی در این موضوع دارید که بسیاری می گویند که استیلای آواز در این سال ها لطمات فراوانی به موسیقی ایرانی وارد کرده است ؟
این شاید به ضعف نوازندگان بر گردد، چرا که در بسیاری از گروه ها مثلا دستان نمی توان این مساله را شاهده کرد و اتفاقا این گروه بیشتر شخصیت سازی دارد . ضمن اینکه اصولا موسیقی سنتی ایران یک موسیقی آوازی است و این ربطی به خواننده سالاری ندارد . من بارها این جمله استاد " دادبه " را ذکر کرده ام که می گفتند تنبک در اختیار ساز ، سازدر خدمت آواز ، آواز در خدمت کلام و کلام برای رساندن پیام و در نهایت این خواننده است که این پیام را منتقل می کند ، یعنی اگر خواننده در یک کنسرت تنها تحریر – اگر چه در هنرمندانه ترین شکل – ارایه کند ، کارش ارزش چندانی ندارد . از طرفی خواننده محور یک کنسرت است و به همین خاطر توجه بیشتری به او می شود ، یعنی همان توجهی که به تک نواز در یک کنسرت سولو می شود .

شما به همراه چند نفر دیگر از آوازخوانان جوان به عنوان نسل دوم آواز ایران در بعد از انقلاب فعالیت می کنید ، این چه مسوؤلیتی در شما ایجاد می کند ؟
من هم مانند بسیاری دیگر نهایت تلاش خودم را می کنم که جوانان را آگاه و علاقه مند به موسیقی سنتی ایران کنم و هنگامی که این علاقه را می بینم ، بسیار خرسند می شوم . اگر چه باز هم بر این عقیده پافشاری می کنم که رسیدن به این هدف نیازمند یک تلاش جمعی است . البته موسیقی سنتی ایران همیشه مخاطبان خاص خود را داشته است و بر خلاف آنچه که تصور می شود ، هیچ وقت خطری از این دست موسیقی ما را تهدید نمی کند . چرا که موسیقی سنتی ما بسیار مردمی است و مثلا همین قطعه " مرغ سحر " در هر زمانی در جامعه ما مصداق دارد و همیشه مورد توجه قرار می گیرد . اگر ما در این سال ها با " بحران مخاطب " در موسیقی سنتی ایران روبه رو شده ایم ، باید مشکل را در جای دیگری جست و جو کنیم .
منبع: 
تازه
تاریخ انتشار : پنجشنبه 25 مهر 1387 - 00:00

برچسب ها:

افزودن یک دیدگاه جدید

محتوای این فیلد خصوصی است و به صورت عمومی نشان داده نخواهد شد.

Plain text

  • هیچ تگ HTML ی مجاز نیست.
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.



دانلود در جستجوي زباني جهاني | موسیقی ما